Majstori baroka

Fako je rođen u blizini Padove 1676. godine, a najranije podatke o njemu nalazimo pošto je stupio u službu Karla Filipa Spinole, markiza de los Balbazesa. Ovaj aristokrata, poreklom iz Đenove, bio je moćnik svog doba i imao je važna nameštenja u službi španskog kralja. Pretpostavlja se da je markiz upoznao Đovanija Faka u Veneciji oko 1700. godine i od tada karijera i život muzičara prate kretanja njegovog poslodavca. Fakove kantate koje se čuvaju u Napuljskom konzervatorijumu su verovatno napisane u doba kada je Spinola bio guverner tvrđave Kastelnuovo u ovom gradu. Potom je od 1707. do 1713. godine markiz bio vicekralj Sicilije, a sačuvani podaci govore da je Fako tada, u Mesini, stvorio više operskih dela koja su nažalost izgbuljena. Posle povratka u Španiju, Fako je angažovan kao violinista pri kraljevskoj kapeli, te kao učitelj muzike kraljevih sinova-prestolonaslednika. Istovremeno dobijao je porudžbine da piše prigodnu vokalno-instrumentalnu i scensku muziku za važne dvorske ceremonijale. Tako je je njegova zarzuela Ljubav je uvek invencija: Jupiter i Amfitrion najstarija opera napisana na španskom jeziku. U tim godinama, Fako je odbio poziv kralja Žoaa V da se preseli u Lisabon, kao što je to učinio Domeniko Skarlati. Fakov uspeh jenjava po dolasku Farinelija u Madrid. Čini se da se tada povukao iz javnog života i da je jedino radio kao profesor violine. Muzikolozi smatraju Faka osnivačem španske violinske škole, što potvrđuje mišljenje savremenika o ovom muzičaru kao velikom majstoru violinske tehnike.

Interesovanje za stvaralaštvo Đakoma Faka obnovljeno je 1962. godine, kada je kompozitor Uberto Zanoli u biblioteci u Meksiko Sitiju otkrio Fakovu zbirku koncerata Adriharmonijske misli. Ova zbirka, čiji je naslov neobična sastavljenica reči Adria – što ukazuje na jadransko, odnosno venecijansko poreklo kompozitora i reči harmonija, objavljena je u Amsterdamu 1716. godine kod prestižnog izdavača Etjena Rožea. To je bio jedan od razloga zašto je ova zbirka koncerata stekla popularnost i izuzetno dobru distribuciju na tadašnjem tržištu, nalazeći se rame uz rame sa publikacijama Vivaldija i Albinonija. Rože je inače imao velikog uspeha sa dve Vivaldijeve zbrike – L'estro Armonico i La Stravaganza koje je objavio nekoliko godina ranije, tako da se odlučio za Faka kao za još jednog predstavnika venecijanske instrumentalne škole koja je bila sve popularnija na evropskim dvorovima. U koncertima se oseća jasan, ekstrovertni, italijansko-venecijanski izraz, oličen u svetloj boji gudača, kontrastnim stavovima, virtuoznoj solističkoj deonici naspram podjednako furioznog tutija, tako da danas muzikologiji ostaje zadatak da popuni jaz, nastao radom vremena i zaborava, koji je prekrio stvaralaštvo Đakoma Faka.

Autorka Jelena Damjanović
Urednica Ksenija Stevanović