Heroine duha – Nadežda Petrović

Rođena je u Čačku 1873. godine u učiteljskoj porodici. Višu žensku školu završila je u Beogradu 1891. godine, a već sledeće polagala ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama, kada i postaje učenica Đorđa Krstića.

Školovanje u Krstićevom ateljeu trajalo je nekoliko godina, a pored toga Nadežda je u Beogradu posećivala i školu kod Cirila Kutljika. Đorđe Krstić uticao je na Nadeždu da školovanje nastavi u Minhenu krajem 19. veka, i to u ateljeu slovenačkog slikara Antona Ažbea, a zatim i u ateljeu Julijusa Ekstera, jednog od osnivača minhenske secesije.

Godine 1900, imala je u Beogradu svoju prvu samostalnu izložbu, kojom započinje slikarsku karijeru u Srbiji. Tri godine kasnije, zajedno sa Delfom Ivanić, srpskom slikarkom i dobrotvorkom, i Milicom Dobri osniva Kolo srpskih sestara o čijem je uspešnom tridesetogodišnjem radu pisano u listu Pravda 15. maja 1933. godine.

Oko osnivanja Prve jugoslovenske umetničke izložbe, Lade i Prve jugoslovenske umetničke kolonije Nadežda se angažovala 1904. godine. U Beogradu je 1912. godine otvorila slikarsku školu i učestvovala na četvrtoj jugoslovenskoj izložbi, a do tada je učestvovala na više izložbi: Izložbi Lade, Izložbi jugoslovenske kolonije, Izložbi srpskog umetničkog udruženja, Drugoj samostalnoj izložbi u Ljubljani.

Nadežda je izlagala i u Parizu, na Jesenjem salonu, i u Zagrebu, u okviru grupe Medulić, u srpskom paviljonu na Međunarodnoj izložbi u Rimu, na Salonu internacionalne unije.

U Prvom balkanskom ratu učestvovala je dobrovoljno kao bolničarka, a srpskoj vojsci pridružila se i početkom Prvog svetskog rata. Umrla je u Valjevu 1915. godine od pegavog tifusa.

Nadežda Petrović je najznačajnije ime srpskog slikarstva s kraja 19. i početka 20. veka. Tematski je ostala verna nacionalnim tokovima, ali njeno slikarstvo, zahvaljujući školovanju u Evropi, stilski uglavnom pripada evropskom ekspresionizmu, a u pojedinim periodima mogu se prepoznati i drugi pravci: impresionizam, simbolizam i fovizam.

Tokom Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata bavila se i fotografijom, kao prva žena ratni fotograf. Od 1960. godine u Čačku se održava slikarsko bijenale pod nazivom Memorijal Nadežde Petrović.

O Nadeždi Petrović, njenom radu i angažovanju, a posebno o njenom dobrovoljnom radu bolničarke za vreme ratova mnogo je pisano u srpskim novinama i listovima koji su izlazili krajem 19. i početkom 20. veka, a koji su deo fonda Univerzitetske biblioteke "Svetozar Marković" u Beogradu i danas deo Digitalizovane kolekcije istorijskih novina. Fotografije njenih slika objavljivane su uglavnom u Beogradskim opštinskim novinama.

Pored toga Nadežda je bila poznata i kao likovni kritičar, a jedna od njenih kritika objavljena je u listu Srđ 31. jula 1904. godine. O prvoj posmrtnoj izložbi slika Nadežde Petrović pisano je u Beogradskim opštinskim novinama 1. februara 1938. U listu Vreme 2. januara 1940. godine objavljen je članak o Nadeždi Petrović kao pioniru modernog slikarstva i kao narodnom borcu.

Postoje brojni proučavaoci lika i dela Nadežde Petrović, a jedna od njih je dr Katarina Ambrozić koja je 1978. godine objavila naučnu monografiju Nadežda Petrović: 1873–1915, koja se nalazi u fondu Univerzitetske biblioteke "Svetozar Marković".