Gordana Stanišić "Zenitistima celog sveta", katalog, Narodni muzej Srbije

Studijskim tekstom ona je sagledala kontekst Zenitizma u avangardnoj umetničkoj sceni Jugoslavije i Evrope dvadesetih godina prošloga veka, naglasiviši pre svega jedinstvenu ulogu samog Ljubomira Micića. Kroz njegove stavove, aktivnosti i tekstove, pa i samu ličnost, analiziran je njegov doprinos u uključivanju naše umetničke scene u tadašnja avangardna dešavanja, pre svega u srednjoevropski ekspresionizam a potom i u sveprisutniji konstruktivizam. U drugom segmentu kataloga, koji su priredile Evgenija Blanuša i Jasmina Cukić, uz reprodukcije dela koja čine zaostavštinu Ljubomira Micića u Narodnom muzeju u Beogradu, publikovana je i biobibliografija svakog zastupljenog umetnika.

Reprezentativna izložba "Zenitistima celoga sveta" koja je trajala u Narodnom muzeju Srbije od 28. decembra 2021. do 10. aprila 2022, upriličena je povodom stogodišnjice od izlaska prvog broja časopisa Zenit, a kako bi se javnost još jednom podsetila na avangardna dešavanja na našoj umetničkoj i kulturnoj sceni jednog od najintrigantnijih perioda 20-og veka.

U revolucionarnom zanosu iniciranom socijalnim i kulturnim previranjima, kojima je bila zahvaćena Evropa u godinama posle Velikog rata, u "borbi za čovečnost kroz umetnost" a s ciljem propagiranja humanizma, antiratne politike i ideje internacionalizma, Ljubomir Micić, pisac, kritičar i prevodilac, pokrenuo je u Zagrebu 1. februara 1921. godine prvo jugoslovensko, književno-umetničko avangardno glasilo "Zenit", kao internacionalnu reviju za umetnost i kulturu. Od početka, Micić je kroz ovaj časopis propagirao dešavanja na tadašnjoj avangardnoj sceni Evrope, od futurizma, kubizma i ekspresionizma do konstruktivizma, a istovremeno kroz radikalne tekstove i parole, iritirao kulturni ali i politički establišment Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Zbog takvog stava Micić je bio primoran da 1923. premesti sedište "Zenita" iz Zagreba u Beograd. Ni nova sredina takođe nije imala razumevanja za Micićeve ekstremne stavove i nastupe, pa je 1926. časopis bio definitivno zabranjen a Micić primoran da emigrira u Francusku. No, i pored svega, "Zenit" i zenitizam kao umetnička ideja i Micićeva originalna tvorevina stekli su veliki ugled u inostranstvu,

Zenitova kolekcija umetničkih dela uvećavala se i poklonima brojnih avangardnih umetnika, što se moglo videti na velikoj izložbi Prve avangardne umetnosti u Beogradu 1924. godine. Kao podsećanje na ovaj intrigantan period naše kulture i kontraverznu ličnost Ljubomira Micića, a povodom izlaska iz štampe kataloga "Zenitistima celog sveta" danas repriziramo razgovor s autorkom Gordanom Stanišić, vođen povodom otvaranja izložbe.

Urednik i voditelj Znakova: Sava Ristović