Lapot

Reč je o ubijanju starih ljudi. Ne zna se pouzdano da li se taj običaj praktikovao ili su predanja o njemu primljena sa strane. Predanja, čiji koreni sežu do antičkog vremena, iz kojeg potiču i prvi pisani tragovi, susreću se u istočnoj Srbiji, Makedoniji i u dinarskim predelima. Ovaj običaj je tema naše današnje emisije Od zlata jabuka.
Priča o lapotu u radovima naših istraživača započinje podacima iz antičkih izvora ili zapisima iz života primitivnih plemena koja su svoje stare ubijali na različite načine. Međutim, arheologija, na osnovu načina sahranjivanja, nije do sada utvrdila da je neka zajednica, u bilo kom periodu postojanja, ubijala svoje starce, piše Ljubinko Radenković.
Radenković u radu „Lapot" analizira pripovedne oblike iz literature prethodnika koji su se bavili tom temom. U predanjima se konstatuje da su starci ubijani kada navrše određeni broj godina (od četrdeset do sto, ali najčešće ‒ šezdeset), odnosno, kada ostare i onemoćaju, ili ako su živeli više stotina godina. U poslednjem slučaju, postoji predanje koje govori o izmišljenom narodu pod nazivom - Nemri. Oni su teško umirali i dugo se mučili na međi života i smrti. Tim ljudima su bližnji zapravo pomagali tako što su ih oslobađali muka i slali ih na drugi svet. Ova „milosrdna smrt" tretirala se kao neka vrsta narodne eutanazije.
Bojan Jovanović u radu „Psihološki koreni mita o ubijanju staraca" zaključuje da je osnovni izvor predanja psihološki motiv koji fiktivnim obredom, tj. pričom ili predanjem o lapotu izražava aktuelni odnos sina prema ocu u trenutku promene njihovih realnih statusnih uloga. Priča o fiktivnom obredu tako nije evokacija stvarnog događaja, već je način da se ukaže na neprihvatljivost takvog čina i time spreči neposredno ubijanje starih.

Autor: Tijana Stanković