Antonjin Dvoržak: Armida

Armida je Dvoržakovo poslednje, deseto po redu, opersko ostvarenje. Posle velikog uspeha Rusalke 1901. godine, kompozitor je bio nestrpljiv da započne rad na novom delu, ali nije mogao da nađe pogodan libreto. Ubrzo je stigla ponuda od pisca Jaroslava Vrhlickog da se okuša u postavci Armide za koju je napisao predložak. Vrhlicki se u svom libretu fokusirao na ljubav između Armide i Rinalda koja, ipak, nije u stanju da prevaziđe prepreke proistekle iz različitih religija i kultura kojima pripadaju. Staromodna struktura libreta i njegove dramaturške slabosti, odrazile su se na recepciju dela koje se sporadično izvodi na češkom operskom repertoaru, a još ređe izvan granica ove zemlje. Muzikolozi, danas, spekulišu da bi Dvoržak sigurno napravio određene korekcije, da nije preminuo samo pet nedelja posle premijere.

Na muzičkom planu Armida predstavlja vrhunac Dvoržakovog interesovanja za Vagnerovu muzičku dramu, čije smernice je prevodio u samosvojni kompozitorski izraz koji se jedino može opisati kao „dvoržakovski". Posebno pleni Dvoržakova melodijska invencija, kao i grandiozna i majstorski izvedena orkestracija i bogata, gotovo impresionistička, zvučna paleta. Takođe, zanimljiv je kompozitorov pristup dočaravanju dalekog, orijentalnog sveta - nekarakterističnog za češku nacionalnu operu - koji oblikuje uz pomoć kolorističkih rešenja, pre nego kroz korišćenje izrazite melodike istočnjačkog tipa. Češki muzikolozi zaključuju da je mnogo veći uticaj na strukturu Armide od Vagnerovih muzičkih drama imala prethodna Dvoržakova opera Vanda primećujući da oba dela krase snažni ceremonijalni elementi poput fanfara i marševa, kao i završno žrtvovanje glavne junakinje.

Ljubav saracenske čarobnice Armide i hrišćanskog ratnika Rinalda iz speva Oslobođeni Jerusalim Torkvata Tasa, inspirisala je, inače, oko 100 opera i baleta. Dugačka istorija koja započinje sa Monteverdijem, 1626. godine, kada je napisao svoju, danas izgubljenu, dramsku kantatu Armida trajaće sve do Antonjina Dvoržaka koji 1904. godine završava svoju istoimenu operu. Priča o Armidi i Rinaldu, utopljena u egzotičnu i magičnu atmosferu, vezana je pre svega za konflikt ljubavi i dužnosti, koji u operskoj istoriji, ostaje jedna od najprisutnijih narativnih matrica. Zato nije čudno što su ovaj zaplet muzički obradili neki od najznačijih kompozitora zapadnog sveta poput Lilija, Hendla, Vivaldija, Gluka, Hajdna i Rosinija.

Urednica Ksenija Stevanović