Džon Gart i koncert u Engleskoj

Kao svedočanstvo transformacije engleskog muzičkog ukusa, od hendlovskog baroknog manira do galantnog stila, može poslužiti instrumentalni opus Džona Stenlija, kompozitora i orguljaša koji je bio aktivan u Londonu. Rođen 1712. godine, Stenli je usled nesreće koja se desila kada je imao dve godine ostao slep do kraja života. Iako je kao dete muziku počeo da uči bez profesionalnih ambicija, Stenli je začuđujuće brzo napredovao i već sa dvanaest godina izabran je za orguljaša u jednoj od anglikanskih crkvi u Londonu, 1729. postao je najmlađi polaznik koji je završio studije muzike na Univerzitetu u Oksfordu, a u dvadesetim godinama života bio je vodeći virtuoz na orguljama u engleskoj prestonici. Šest koncerata za gudače u sedam deonica koje je objavio 1742. godine kao opus 2 odlikuju se uticajima Korelija i Hendla, inače Stenlijevog ličnog prijatelja. Ova dela su bila veoma popularna te su više puta štampana u različitim aranžmanima. 

Zbirka koncerta za violončelo koju je Džon Gart 1760. godine objavio i posvetio vojvodi od Jorka bila je prva svoje vrste u Engleskoj i sačinjena je od dela koje je kompozitor komponovao i izvodio u prethodnoj deceniji, nastupajući kao virtuoz na violončelu. Reč je o nastupima, poglavito u Daramu, o kojima iz štampe tog doba saznajemo da su nailazili na odobravanje kako publike tako i kritičara. U samoj zbirci prepoznajemo značajne promene u engleskom muzičkom ukusu, koji je sredinom 18. veka iza sebe ostavio poznobarokni idiom Korelija i Đeminijanija i prigrlio Johana Kristijana Baha kao londonskog vesnika klasicizma. Gart se u komponovanju ovih trostavačnih koncerata služi smenjivanjem ritorenela i končertina kao osnovnim gradivnim postupkom, ali forma pokazuje i uticaj dvodelnog sonatnog oblika i jasan postupak reprize dvaju tematskih materijala u brzim stavovima.

Poučeni velikom popularnošću koju je Georg Fridrih Hendl uživao u Londonu, brojni nemački kompozitori koji su pisali u italijanskom stilu potražili su svoje mesto u engleskoj prestonici. Među njima bio je i Karl Fridrih Abel, koji je 1759. godine napustio svoje nameštenje na Drezdenskom dvoru kako bi pokrenuo seriju pretplatnih koncerata u Londonu. Godinu dana kasnije Abelu je odobreno da pokrene sopstvenu izdavačku kuću za muzikalije, a 1764. započeo je blisku saradnju sa Johanom Kristijanom Bahom i postao jedan od muzičara u službi engleske kraljice Šarlote. 

Autor: Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić