Svetske muzičke pozornice

Sa početkom buđenja nacionalne svesti u devetnaestom veku kompozitori brojnih evropskih zemalja težili su da kroz muziku uspostave prepoznatljive umetničke glasove svojih naroda, a kako je u Finskoj pre 1800. godine malo toga bilo zapisano, primarni način očuvanja njihove tradicionalne kulture odnosio se na prenos usmenim putem, „sa kolena na koleno”. Godine 1835. Elias Lenort objavio je finski nacionalni ep Kalevala, sa podnaslovom Stare pesme iz Karelije o davnim vremenima finskog naroda, a proslavom ovog epa danas se svakog 28. februara obeležava Dan finske kulture. Nekoliko decenija kasnije, mladom Janu Sibelijusu, tada studentu u Beču, koji će postati jedan od najznačajnijih predstavnika muzike skandinavskih naroda, ovo ostvarenje, jedno od najznačajnijih u finskoj literaturi, poslužiće da komponuje svoje prvo veliko delo i nazove ga Kulervo. Rad na partituri Sibelijus je započeo 1800. godine, a prvobitno je imao ideju da napiše kompoziciju trostavačne ili četvorostavačne strukture. Međutim, inspirisan tragičnom sudbinom Kulerva, jednim od junaka Kalevale, delo je dve godine kasnije okončao kao vokalnu simfoniju za sopran, bariton, muški hor i orkestar. Kroz pet stavova Sibelijus je svojim poznoromantičarskim muzičkim jezikom evocirao duh finskog folklora i orkestracijom zasnovanom na pretežno tamnim bojama opisao različite periode iz života junaka, naslovivši ih: Uvod, Kulervova mladost, Kulervo i njegova sestra, Kulervo odlazi u rat i Kulervova smrt. Stihove i dijaloge izvode solisti i muški hor u trećem i petom stavu, dok su ostali stavovi instrumentalni.

Delo je premijerno izvedeno 28. aprila 1892. godine u Helsinkiju, kada je solistima, horom i orkestrom dirigovao kompozitor, a ono je za njegovog života, kako ukazuju izvori, izvedeno samo još četiri puta. Neposredno pred smrt 1957. godine Sibelijus je u partituru uneo izvesne izmene, među kojima je najveća revizija orkestracije Kulervove tužbalice iz trećeg stava.

Urednica Irina Maksimović Šašić