Marina Simić: Ontološki obrt u antropologiji

Ontološki obrt o kojem piše Marina Simić dolazi iz disciplinarnog interesovanja antropologije za proučavanje alteriteta, koje se oslanja na više teorijskih pravaca, uključujući spekulativni realizam i ontologiju orijentisanu na objekte, Laturovu teoriju aktera-mreža i Delezovu filozofiju. Osnovu tzv. ontološkog obrta u antropologiji i teoriji kulture treba tražiti u radovima samog Latura, Filipa Deskole i Eduarda Viverosa de Kastra, koji se bave prvenstveno proučavanjem nativnog amazonskog „perspektivizma", kojem je Viveros de Kastro dodao i koncept „multinaturalizma". Ovi koncepti predstavljaju osnovu za izgradnju nove antropološke teorije koja bi u sebe inkorporirala i osnovne principe nativnih teorija.

Tako ontološki obrt vraća centralno mesto etnografiji i posmatra je kao oruđe za stvaranje koncepata koje bi trebalo da promeni i transformiše postojeće pojmove i teorije koji pretenduju da budu svevažeći, izlažući ih paradoksima koji ih sistematski podrivaju. Reč je, očigledno, o odgovoru na stari antropološki problem evrocentrizma, ali s jednim važnim obrtom: ne postavlja se pitanje kako je najbolje videti stvari, već šta je to što možemo videti. M. Holbrad i M. A. Pedersen navode da ono što zamagljuje naše „akademske naočare" nisu naše političke, kulturne ili druge pretpostavke, kao što podrazumevaju reprezentativne teorije u antropologiji, već sama ideja onoga što stvari jesu i šta mogu biti (uključujući „stvari" kao što su društvo, kultura, politika i moć). Na taj način, epistemološko pitanje postaje ontološko. Taj pomak, smatra autorka, omogućava nam da kontingentnost (dakle, i drugost i razliku) etnografskog materijala iskoristimo kao platformu sa koje se antropologija može radikalizovati u duhu empirijskog, metodološkog i teorijskog eksperimenta.

Čita: Dušica Mijatović
Urednik: Predrag Šarčević