петак, 03. нов 2017, 22:30

Refleksije

Uni Vikan: Muškarac postaje žena (3)

U četiri emisije ciklusa Refleksije u četvrtak i petak, 2. i 3. novembra pročitaćemo tekst „Muškarac postaje žena: Transseksualizam u Omanu kao ključ za tumačenje rodnih uloga”, koji je napisala antropološkinja Uni Vikan.

Reč je o jednom od pionirskih ogleda u oblasti antropologije pola i roda iz 1967. godine, koji danas ima status klasičnog, ali i izuzetno kontroverznog teksta. Autorka nudi opis i analizu jednog od najpoznatijih primera institucionalizacije treće, intermedijarne polne uloge u bliskoistočnoj državi Oman, na Arabijskom poluostrvu. U toj zemlji, naime postoji posebna polna kategorija „džanita" (xanith), transrodnih osoba koje su u biološkom pogledu muškog pola, ali koje se ne klasifikuju kao muškarci. Bave se prevashodno homoseksualnom prostitucijom, što ih, paradoksalno, istovremeno i približava kategoriji žena, ali i udaljava od nje. Prema mišljenju Uni Vikan, njihova posrednička uloga omogućuje da se u novom svetlu sagledaju obrasci konceptualizacije i muškarca i žene: džaniti se razlikuju od muškaraca po svojoj pasivnoj ulozi u seksualnim odnosima, ali se mogu vratiti u tu kategoriju ukoliko dokažu svoju potentnost deflorisanjem neveste; no, razlikuju se i od žena, po tome što se bave prostitucijom, dok se žene u omanskoj kulturi zamišljaju kao čiste.

Ovaj tekst, preuzet iz britanskog časopisa Man, prevela je s engleskog jezika Dušica Popović.
Urednik: Predrag Šarčević