Muzej zvuka – Moteti Gijoma Difaja

Difaj je jedna od ključnih ličnosti u razvoju evropske istorije muzike, a nazivaju ga i prvim kompozitorom moderne epohe, jer je u njegovom opusu načinjen presudni iskorak iz sveta srednjovekovne u univerzum renesansne polifone muzike. Njegovi moteti možda i najjasnije pokazuju ovaj napredak, jer su razlike između Difajevog najstarijeg izoritmičnog moteta Vasilissa ergo gaude i radova nastalih tridesetak godina kasnije, poput Moribus et genere, tako velike da je teško zamisliti da ih je napisao isti autor. U ovom periodu, Difaj je uspeo da stvori jedinstven muzički jezik koji je predstavljao sintezu stila italijanske muzike ranog 15. veka sa harmonskim inovacijama engleskih autora.

U motetima koje ćete slušati u emisiji, može se uočiti nov, lirski i ekspresivniji pristup tekstualnom predlošku, dok pažljiva analiza ovih dela otkriva i veoma složen odnos matematičkih proporcija. Ovo se pre svega odnosi na motet Nuper rosarum flores, komponovan za proslavu posvećenja firentinske katedrale, za koji se dugo verovalo da u sebi sadrži proporcije ovog impozantnog Bruneleskijevog zdanja. Matematičke proporcije i formalna kompleksnost ovog, ali i drugih Difajevih moteta, nisu bili tek sporedni stilistički element, već suštinski važan deo pitagorejsko-platnoske paradigme po kojoj je muzika „zvučno opažanje brojeva”. Otuda potiče i naziv kompakt diska Kvadrivijum na kojem su objavljeni Difajevi moteti koje ćete večeras slušati, a koji su u renesansi predstavljali četiri načina razumevanja brojeva – kroz aritmetiku, geometriju, astronomiju i muziku.

Urednica emisije: Ivana Neimarević