Dva veka od osnivanja Nahijskog suda u Požarevcu – začetak pravosudnog sistema u Srbiji

Prvi nahijski sud, ili Sovjet požarevački, osnovan je 7. maja 1821. godine čime je prvi put u istoriji Srbije odvojena zakonodavna od izvršne vlasti.

Samo mesec dana kasnije uvodi se i naplata sudskih taksa. Od tada se mreža sudova razvijala šriom zemlje sve do osnivanja Vrhovnog suda 1846. godine.

Prvi nahijski sud osnovan je u nekadašnjoj Vasinoj kući koja se nalazila na mestu današnje Politehničke škole. O tome su Kneza Miloša Obrenovića izvestili tadašnji knez nahije požarevačke Joksa Milosavljević i Toma Vučić Perišić, što je bio začetak pravosudnog sistema u Srbiji.

U vreme osnivanja, sudije nisu imale ustav i pisane zakone, već se sudilo po moralu, a poslednji neobrazovani sudski delatnik penzionisan je 1862. godine.

Danas se sudi po ustavu i zakonu, ali se od sudija traži isto što i Miloš kad ih je postavljao – čast i poštenje.

Nasleđe i praksa

Predsednica Visokog saveta sudstva Zorana Delibašić kaže da sudije danas moraju biti stručne, savesne, odgovorne, čestite i poštene.

"Ali ono što je najvažnije, moraju da pokušaju da spoje ono što je teško spojiti, a to su pravda i zakon", ističe Delibašić.

Tokom dva veka, sudstvo i društvo razvijali su se uporedo prilagođavajući se jedno drugom, što je i danas najveći izazov, posebno sa razvojem tehnologije i društvenih mreža.

Dva veka istorije 

Predsednik Višeg suda u Požarevcu Dragan Vučićević naglašava da je državni aparat, ipak, malo sporiji.

"Uvek je bilo tako, što se tiče praćenja tekovina i nemogućnosti prilagođavanja zakona a samim tim i reagovanja sudova novim izazovima", navodi Vučićević.

Povodom jubileja, objavljena je i prva naučna monografija u oblasti sudstva – "200 godina od osnivanja prvog nahijskog suda u Srbiji – u Požarevcu" – kroz koju se prati razvoj ovog suda uključujući i period posle 1945. godine, koji je istraživan po prvi put.

U to vreme Okružni sud u Požarevcu dobija i svoju zgradu poznatu kao Palata pravde, 1977. godine.