Trezor

Gavrilo Princip (Veliki Obljaj, 25. jul 1895 - Terezin, 28. apil 1918) Dan Principovog rođenja, 25. jul, od 2017. godine obeležava se kao Dan Gavrila Principa. Odluka je doneta na sastanku Inicijativnog odbora za ustanovljenje Dana Gavrila Principa, a njegovi su članovi bili akademik profesor doktor Ljubodrag Dimić, Dragan Milenković, generalni direktor IP "Prosveta" i Predrag Jeremić, direktor Izdavačke kuće "Princip".

Vrli dvadeseti vek - Prof. Dr Miloš Ković birao je tekstove za knjigu "Gavrilo Princip, dokumenti i sećanja" prema važnosti za istraživanje ličnosti Gavrila Principa (1894-1918). U biografiji Gavrila Principa i događajima pre i posle Sarajevskog atentata ima pitanja koja nisu rešena. Zato su izabrani i oni tekstovi u kojima su isti događaji prikazani na različite načine... Govoreći o samom nastanku i ideji vodilji za knjigu profesor Ković kaže: "Strpljenja je sve manje, vremena je sve manje. Bojim se da nestaje nešto što je kritička javnost, a govorim samo o svom zanatu istoriografa. Imate tekuću istoriografsku produkciju, imate stručnu literaturu, časopise, koji bi trebalo da prate ono što je produkcija i da daju svoje procene onoga što se objavljuje. Sa časnim izuzecima nekoliko časopisa, sve je manje kritičke javnosti u srpskoj istoriografiji. Kao i mnoge druge stvari u našem društvu, čini se da je i naša istoriografija izgubila orijentire, i sve teže je reći ovo je dobro, ovo nije dobro. Ona škola koju smo mi svi završili to je standardna škola koja utvrđuje činjenice, ta je škola osporena negde u XX veku, pa smo ušli u istoriju mentaliteta, istoriju ekonomije, to je sjajno, ali smo u svemu tome izgubili putokaz. Imate različite škole, različite perspektive, različite i političke perspektive u okviru srpske istoriografije i tu kao da se gube standardi. Većina nas istoričara radi svoj posao u dobroj meri - dobro, a metod se svodi na elemetarnu čestitost: da ne tvrdite ono što ne možete da dokažete". Pre razgovora u Studiju prikazan je video Niže od anđela koji uz "Molitvu" Bulata Okudžave prikazuje dokumentarne kadrove 20. veka od Sarajevskog atentata do Nato agresije u Srbiji (autori Mira Otašević, Bojana Andrić, 2000). Posle sedmominutnog sažetka u kome vlada nasilje, teror, patnje i uništavanje, prof. Ković je uzviknuo: "To je taj vrli dvadeseti vek! Vek razvoja..." i tako počinje današnji "Trezor".

- Učesnici: istoričar prof. dr Miloš Ković, sagovornik Bojana Andrić 

- Urednik istraživač Milena Jekić Šotra, tehn. vođstvo Dušan Martinović i dežurna posada Studija 3, kontrola kamere Snežana Horvat, snimatelj zvuka Nenad Ristović, dizajner svetla Dobrivoje Marković, kamermani Slobodan Momčilović, Zoran Bučić, Branko Drljača; organizator Gordana Grdanović, pomoćnik reditelja Ljiljana Reković, video mikser Mira Zagorac, reditelj Milan Kundaković, grafička obrada Milena Marković, montažer Nada Dodig Zildžić, urednik Bojana Andrić
- Snimano 14.03.2016, premijerno emitovano u "Trezoru" 30.03.2016, reprizirano 26.04.2016 (RTS SAT); Redakcija za istoriografiju

Tereza Lazić zapisničar na saslušanju Gavrila Principa - iz ciklusa Svedok istorije. Gospođa Tereza Lazić, u svojoj 87. godini seća se najupečatljivijeg momenta iz svog života, sa istorijske tačke gledišta barem. Ona je 1914. godine bila zaista učesnik i svedok i iz prvog reda, dok je obavljala službenu dužnost, mogla da vidi i sluša tog svima nama poznatog, a i dalje tako tajanstvenog Gavrila Principa. Rođena u Mostaru, Tereza priča i o svom češkom poreklu, roditeljima i dolasku u Bosnu, svom zaposlenju kao stenografkinje, o svom braku sa srpskim oficirom koji je stigao u Sarajevo, nešto kasnije, sa trupama vojvode Stepe Stepanovića i o njegovoj smrti krajem 40-tih godina. Od 1974. živela je Tereza Lazić u Gornjem Milanovcu gde je ovaj razgovor snimljen.

- Učesnik: Tereza Lazić
- Scenario Milan Mitić, rasveta Hranislav Janićijević, asistent filmskog snimatelja Marko Stojanović, muzički saradnik Tatjana Olujić, snimatelj zvuka Bojan Kovačević, snimatelj Časlav Pantelinac, montažer Nada Popadić, reditelj Duško Mihailović
- Premijerno emitovano 18.01.1982, reprizirano 04.03.1982, reprizirano u "Trezoru" 30.03.2016, 26.04.2016 (RTS SAT); Obrazovna redakcija, urednik Đoko Stojičić