U Makedoniji 19 prvaka uči na srpskom jeziku

Izveštajima iz ove tri obrazovne ustanove, sa zvaničnim sumiranim pokazateljima prosvetnih vlasti Makedonije na početku ove školske godine potvrđuje se nastavak ustaljenog opadanja broja upisanih osnovaca Srba u ovoj zemlji koji se obrazuju na svom maternjem jeziku.

U tri okrnjena odeljenja prvaka, ove školske godine, u Osnovnoj školi Svetozar Marković u Starom Nagoričanu upisano je sedmoro, a u školama Braća Ribar u Tabanovcu i Sveti Kiril i Metodij u Kučevištu po šestoro prvačića.

Oni će se, odlukom svojih roditelja da ih upišu u odeljenja sa nastavom na maternjem jeziku, priključiti ostalim školarcima Srbima, koji u procesu obaveznog osnovnog obrazovanja nastavljaju «očuvanje i odbranu» zakonskog prava školske populacije manjinske srpske zajednice u Makedoniji, (prema zvaničnom popisu iz 2002. u Makedoniji registrovano nešto manje od 36.000 Srba), za školovanje na svom maternjem jeziku.

To pravo je zagarantovano u obaveznom osnovnom i srednjem obrazovanju. No, simbolično se koristi samo pravo školovanja srpskih osnovaca.

To je "srpski postotak", brojke od oko 275.000 osnovaca i srednoškolaca u ovoj zemlji. A 19 đaka prvaka koji počinju svoj obrazovni put na maternjem srpskom jeziku je iz armije od više od 20.000 prvačića svih nacionalnosti u Makedoniji.

Od ukupnog broja učenika u Makedoniji, obuhvaćenih zakonskom obavezom obrazovanja u osnovnim i srednjim školama, oko 190.000 su osnovci u 337 škola i oko 85.000 srednjoškolci u 105 državnih sredšoškolskih ustanova.

Poput prethodnih godina i ove školske godine u Makedoniji nema ni jednog upisanog srednjoškolca za obrazovanje na srpskom jeziku. Iako je zakonom takva mogućnost pružena i redovno se u dva roka raspisuje konkurs za upis svršenih osnovaca za jedno odeljenje sa nastavom na srpskom jeziku u Gimnaziji Goce Delčev u Kumanovu, kandidata nije bilo.

"Za odeljenje sa planiranom nastavom na srpskom jeziku, na dva upisna roka, po raspisanom konkursu, ni ove godine nije se prijavio ni jedan jedini kandidat. To više i ne iznenađuje i može se reći da je očekivano. Poznato je i iz iskustava stečenih prethodnih godina, da i ne treba očekivati upis svršenih osnovaca za odeljenje na srpskom jeziku, budući da, između ostalog, u Kumanovu više nema obrazovanja na srpskom ni u osnovnim školama", kaže direktor kumanovske gimnazije Goce Delčev, Goran Dimitrijević.

Poslednje odeljenje, sa nastavom na srpskom jeziku u Osnovnoj školi Vuk Karadžić u Kumanovu, ugašeno je 2008. godine. U toj sada devetoletki sa imenom najvećeg reformatora srpskog jezika, koliko i da izgledalo paradoksalno, i dalje, između ostalih, uče i srpska deca, ali na makedonskom nastavnom jeziku.

Prema ažurnoj evidenciji Sektora za obrazovanje u opštini Kumanovo, od ukupno 1.581 maliišana koji su 1. septembra trebali da pođu u prvi razred, 668 su Makedonci, 293 Albanci, 44 Srbi, 23 Romi i 26 drugih nacionalnosti... Upisan je međutim 1.151 prvak...

„Održavanje" srpskog?

U uslovima kada izuzev 181 osnovca upisanog u odeljenja sa nastavom na srpskom jeziku devetoletki u Starom Nagoričanu, Tabanovcu i Kučevištu, raste broj većinskog ostatka srpske dece školskog uzrasta u Makedoniji koji se školuju na makedonskom nastavnom jeziku - kako u osnovnim kao i potpuno u srednjim školama.

Fakultativnu nastavu na srpskom jeziku, uz neustaljenu i više nego simboličnu pomoć iz matice, u protekle četiri godine sprovode angažovani profesori Kulturno informativnog centra Spona.

I u započetoj školskoj godini Spona nastavlja održavanje procesa nastave za polaznike različitih uzrasta u Skoplju i sve osnovce u pograničnom selu Rečica kod Kumanova na krajnjem severu Makedonije.

Interes za „makar i dopunsko poznavanje srpskog" nesumnjivo postoji kako roditelja Srba koji svoju decu upisuju na fakultativnu nastavu u Sponi, toko i kod njih samih učešćem i na književnim radionicama u Centru u Skoplju i u Kumanovu gde se obradom i analizom dela najpoznatihij naših pisaca neguje i maternji jezik. Činjenica je međutim da su na tim književnim radionicama u protekle četiri godine najveći delom bili učesnici - Makedonci.