Koje tajne krije crkva u Ljubinju

U okviru proslave opštinske slave Male Gospojine, organizovana je prezentacija preliminarnih rezultata arheoloških istraživanja i otvorena izložba fotografija. Osim izložbe, predstavljen je i deo pokretnog arheološkog materijala.

Crkva Rođenja Presvete Bogorodice u Ljubinju proglašena je za nacionalni spomenik BiH. Datira iz 1867. godine i bitan je arheološki lokalitet. Istorija ljubinjskog kraja, antička, a posebno srednjovekovna, slabo je istražena, pa je utoliko i značaj otkrića do kojih su arheolozi došli veći.

Ivana Grujić, arheolog - kustos Muzeja Hercegovine u Ljubinju, kaže da se tokom prve faze arheoloških istraživanja došlo do izuzetnih rezultata. Otkriveni su temelji dve starije crkvene građevine - jedna srednjovekovna iz 12. i 13. veka i jedna starija iz ranosrednjovekovnog perioda.

"Otkrili smo i kasnoantičku grobnicu. Ona je posebno značajna. To je grobnica na svod koja se nalazi ispod oltarskog dijela srednjovekovne crkve. Otkriveno je 27 srednjovekovnih, dva kasnoantička i jedan rimski grob orijentacije sjever-jug", rekla je Grujićeva.

Istraživači su pronašli i značajan pokretni arheološki materijal. Ljubinci će imati priliku da materijale poput rimskih amfora, opeke i srednjovekovne keramike vide na izložbi u Svetosavskom domu.

"Od sitnog pokretnog materijala, najznačajniji je nalaz minđuše sa jednom jagodom koja je urađena od srebra sa pozlatom. Pretpostavljamo da potiče iz 13. ili 14. vijeka. Pronašli smo i srebrni dubrovački poludinar, srebrni dinar i ugarski novac iz 17. vijeka. Dubrovački dinar datira iz 14. veka, tada počinje njihovo kovanje i traje sve do 16, 17. vijeka", objasnila je Grujićeva.

Iako su ovo tek preliminarni rezultati, arheolozi kažu da su im mnogo pomogli u utvrđivanju starosti građevina koje su pronađene unutar crkve. Utvrđena je i analogija u gradnji srednjovekovnog hrama sa manastirima u Tvrdošu i Zavali.

Grujićeva pojašnjava da su ovi nalazi doprineli preciznijem određivanju vremena nastanka građevina, kao i da će iskopavanje koje će uslediti pokazati prave dimenzije ove dve crkve i samog mesta. Naglasila je da se najverovatnije radi o središtu srednjovekovne župe, na šta upućuje monumentalnost građevina i način gradnje, kao i novac koji je uložen u gradnju tih objekata. Tvrdi da se može reći da je ovo bilo važno sedište u zemlji.

Pošto se u srednjovekovnom periodu sama crkva nalazila u središtu nekropole, pronađeno je mnogo skeletnih ostataka, koji će biti istraženi da bi se utvrdila njihova starost, a nakon toga biće sahranjeni po pravoslavnim običajima. Arheolozi i dalje nastavljaju sa istraživanjima.

Iskopavanja u samoj crkvi bi trebalo da traju još desetak dana. Crkva na ovim prostorima postoji više od hiljadu godina, što potvrđuju i ranohrišćanske i hrišćanske grobnice, koje su tu pronađene. Time je potvrđeno i vekovno prisustvo srpskog naroda u tom kraju.