Rešena misterija lepljive mase iz rimskih posuda starih 2.500 godina

Radi se o medu – slatkom ostatku žrtve ponuđene drevnom bogu.

Tim hemičara i arheologa je koristio najsavremenije analitičke tehnike da ispita pastolike ostatke. Zaključili su da su tegle, koje su pronađene u gradu Pestumu iz šestog veka pre nove ere, prvobitno sadržale saće sa medom.

„Ono što mi je zanimljivo jeste da su antički Grci verovali da je med superhrana“, rekla je vodeća autorka studije Lusijana da Kosta Karvaljo, hemičarka sa Univerziteta Oksford. Istraživanje je objavljeno u sredu, 30. jula, u Journal of the American Chemical Society.

Med i pčele bili su važni u antičkoj grčkoj i rimskoj medicini, ritualima, kozmetici i ishrani. Zato su arheolozi, kada su 1954. godine pronašli osam bronzanih tegli u podzemnom svetilištu, pretpostavili da su one sadržale med kao simbol besmrtnosti. Ipak, uprkos najmanje četiri pokušaja tokom poslednjih sedam decenija da se dokaže prisustvo ove slatke, lepljive supstance, nikada nisu pronađeni dokazi o šećerima.

Ali Karvaljo i njene kolege odlučili su da iskoriste najnovija dostignuća u hemijskoj analizi i ponovo pokrenu pitanje porekla ove lepljive materije.

Upotrebom masene spektrometrije – tehnike koja omogućava identifikaciju različitih molekula i jedinjenja – naučnici su prvi put u ostacima iz drevnih tegli otkrili netaknute heksozne šećere.

Savremeni med se sastoji od oko 79 odsto heksoznih šećera, pri čemu je fruktoza najzastupljenija, napisali su istraživači u studiji.

Analiza proteina u uzorku otkrila je prisustvo matičnog mleča, izlučevine koju proizvode radilice. Istraživači su takođe identifikovali peptide – kratke lance amino-kiselina – karakteristične za jednu vrstu pčele – evropsku medonosnu pčelu (apis mellifera).

Sabirajući sve rezultate, istraživači su zaključili da studija pruža prvi direktan molekularni dokaz o prisustvu meda, najverovatnije u obliku saća.

„Količina šećera u drevnom ostatku je veoma mala u poređenju sa savremenim medom. Mislim da ostatak ima ukus ispranog saća, ali malo kiselkastiji“, rekla je Karvaljo u imejlu za Lajv sajens (Live Science).

Istraživači su takođe identifikovali prisustvo jona bakra u mešavini s medom. Pošto su ovi joni biocidni, što znači da ubijaju mikroorganizme, „njihovo prisustvo je verovatno doprinelo očuvanju šećera na površini ostataka“, objasnila je Karvalo, što bi moglo da objasni kako je med preživeo hiljadama godina.

Analiza ove mase može pomoći arheolozima da bolje razumeju drevne rituale i svetilišta. Tegle su pronađene u podzemnom svetilištu, takozvanom heronu, u Pestumu. U svetilištu se takođe nalazio veliki drveni sto sa gvozdenim šipkama umotanim u vunu, postavljenim na vrh.

Žrtva je možda bila ponuđena Is od Helike, mitskoj osnivačici drevnog grčkog grada Sibarisa, koji se nalazio u oblasti današnjeg luka „italijanske čizme“. Kada je Sibaris uništen u šestom veku pre nove ere, njegovi stanovnici su pobegli i osnovali grad pod imenom Posejdonija. Kasnije, u trećem veku pre nove ere, Rimljani su ga preuzeli i preimenovali u Pestum.

Novo istraživanje pokazuje da „ima smisla ponovo analizirati muzejske kolekcije jer se analitičke tehnike stalno razvijaju“, zaključila je Karvaljo.