Nova prestonica Indonezije pod znakom pitanja – ugrožen mega projekat od 30 milijardi dolara

Krajem prošlog meseca indonežanske vlasti potpisale su ugovore za 19 projekata koji čine prvu fazu plana izgradnje nove prestonice, koja bi trebalo da se prostire na oko dve i po hiljade kvadratnih kilometara i košta nešto više od 30 milijardi američkih dolara. Time je, nakon izvesnog kašnjenja zbog vakcinacije protiv novog korona virusa, zvanično počela izgradnja novog administrativnog srca države, na kojoj bi trebalo da radi oko 150.000 radnika.

Novi glavni grad Indonezije, nazvan Nusantara, što bukvalno znači "arhipelag", trebalo bi da se nađe na istočnoj obali ostrva Borneo (Kalimantan), na čak 2.000 kilometara udaljenosti od sadašnje prestonice Džakarte. Pored vladinih zgrada i stranih ambasada, sadržaće bolnice, univerzitet, kongresni kompleks, više naučnih instituta, tržne centre, stambene blokove, bašte i plantaže za proizvodnju hrane i vojne kasarne, a u njegovoj blizini biće izgrađen i novi aerodrom.

Borneo, koji Indonezija deli sa Malezijom i Brunejima, je jedan od najslabije razvijenih delova zemlje, ostrvo poznato po džunglama sa jedinstvenim životinjskim i biljnim svetom, naročito, po populaciji orangutana i krupnim mesojednim cvetovima, te brojnim plemenskim zajednicama, koje su proteklih par vekova privlačile veliku pažnju antropologa.

Građani Indonezije, međutim, poslednjih meseci u istraživanjima javnog mnjenja izražavaju sve veće protivljenje projektu izgradnje nove prestonice (koje sada iznosi blizu 45 procenata), jer on zahteva velika ulaganja, a po njima nije prioritetan zadatak za državu s obzirom na ekonomske posledice koje ostavila pandemija kovida-19 i neizvesnost koja vlada u svetu zbog sukoba u Ukrajini i sankcija nametnutih Rusiji. 

Primarni zadaci: redistribucija bogatstva, rasterećenje Džakarte i stimulacija ekonomije

Glavni cilj projekta izgradnje novog glavnog grada je redistribucija bogatstva koje je skoncentrisano na ostrvu Javi, koje mada zauzima samo šest procenata ukupne teritorije Indonezije, nosi 57 posto njene ukupne populacije (koja iznosi 275 miliona ljudi), te u njenom bruto društvenom proizvodu učestvuje sa čak 59 procenata. Java je, zapravo, ostrvo sa najvećim brojem stanovnika na svetu.

U Džakarti, koja se nalazi na njegovom severozapadnom obodu (blizu susedne Sumatre), živi oko 11 miliona stanovnika. Taj ogromni grad zloglasan je po svojim saobraćajnim gužvama i zagađenosti vazduha, te brojnim poplavama koje razaraju nedovoljno uređeni kanalizacioni sistem i periodično prouzrokuju krizne epidemiološke situacije. Povrh toga, on se nalazi na rastresitoj zemlji i tone pet do deset centimetara godišnje. Zato je još jedan od ciljeva izgradnje nove prestonice da se olakša pritisak na infrastrukturu Džakarte.

Naravno, ideja je i da se podizanjem Nusantare, koja bi trebala da bude urbana celina ispunjena zelenilom, dobro stopljena sa džunglom, kroz velike infrastrukturne investicije da bitan razvojni podsticaj ekonomiji, naročito građevinskom sektoru, te kroz saradnju sa stranim kompanijama doprinese uvođenju novih ekoloških, informacionih i drugih tehnologija potrebnih za funkcionisanje pametnog, zelenog grada budućnosti.

Početak radova, međutim, dolazi u nepovoljnom trenutku po ekonomiju celog sveta, pa već postoje nagoveštaji da pokušaj vlade da se troškovi izgradnje većinom prebace na privatni sektor, odnosno investitore iz inostranstva iz država poput UAE, Kine, Republike Koreje i Japana, neće ići glatko. Na primer, najveća japanska kompanija iz oblasti telekomunikacija i kibernetike "Softbank", koja knjiži godišnji profit i od po nekoliko desetina milijardi dolara, odustala je od investicije u izgradnju Nusantare.

U pitanje se dovodi ne samo profitabilnost tog projekta, već i njegov celokupni smisao, jer bi Nusantara trebalo da postane politički centar države, budući da bi sadržala parlament i ministarstva, ali ne i industrijsko i trgovinsko srce zemlje - funkcije koje bi nastavila da ima Džakarta. To odsustvo ekonomske aktivnosti moglo bi da ozbiljno omete naseljavanje i dalje prirodno širenje nove prestonice.

Sumnju investitora dalje podstiče i neuspeh prethodnih planova o izmeštanju vlade iz Džakarte, odnosno, zabrinutost da bi po isteku drugog (i po ustavu poslednjeg) mandata sadašnjeg predsednika Vidodoa 2024. izgradnja mogla da stane.

Ipak, predsednik Vidodo i drugi indonežanski zagovornici ideje o planskom podizanju nove političke (odnosno, administrativne) prestonice zemlje mogu da se pozovu na brojne poznate presedane iz dalje prošlosti, kao što su Otava, Kanbera, pa i Vašington, koji su uprkos početnoj skepsi izrasli u uspešne metropole, ali i na primere veštački razvijenih urbanih celina iz skorije prošlosti kao što su Brazilija ili Putradžaja u Maleziji, koje mada nisu ostvarile atmosferu i život kakav poseduju gradovi koji su prirodno izrasli, predstavljaju arhitektonski i ekonomski impresivne projekte koji svedoče o finansijskoj i tehnološkoj snazi država koje su ih podigle. Takođe, Egipat trenutno u pustinji gradi novi glavni grad, koji bi trebalo da udomi čak šest i po miliona stanovnika, kako bi olakšao funkcionisanje prenaseljenog Kaira.

Kuriozitet je da je ime nove indonežanske prestonice ("arhipelag"), koja bi trebalo da bude dovršena do 2045. godine, tačno na jedan vek od proglašenja nezavisnosti zemlje koja je bila holandska kolonija, izabrao lično predsednik Đoko Vidodo, u skladu s imenom projektnog plana koji je pobedio na tenderu i u uverenju da ono dobro izražava karakter Indonezije koja se prostire na preko 17 i po hiljada ostrva.