Opera – Georg Fridrih Hendl: Julije Cezar u Egiptu

Tom prilikom nastupio je cenjeni francuski ansambl Les Talens Lyriques pod upravom Kristofa Rusea, a glavne uloge tumačili su poznati izvođači barokne opere: sopran Karina Goven kao Kleopatra, mecosopran An Halenberg kao Sekst, kontratenor Kristofer Lauri kao Julije Cezar, kontratenor Kacper Šelonžek kao Ptolomej, mecosopran Ev-Mod Ibo kao Kornelija i bas Ešli Ričiz kao Ahilas. Oni su izveli verziju iz 1725. godine u kojoj su izostavljene uloge Nirena i Kurija. 

Julije Cezar u Egiptu je Hendlova peta celovečernja opera komponovana u okviru sezone italijanske opere Kraljevske muzičke akademije – institucije u čijem je osnivanju 1719. godine učestvovao sam kompozitor. Premijerno je izvedena 1724. godine u Kraljevskom pozorištu u Londonu, kada je i postigla veliki uspeh. Prvobitna postavka okupila je slavne kastrate Senesina, Gaetana Berenštata i Đuzepea Bigoncija, kao i primadone Frančesku Kuconi i Margeritu Durastanti. U periodu između 1725. i 1732. godine Hendl je operu preradio tri puta za potrebe izvođenja u Kraljevskom pozorištu, a brojna izvođenja  širom Evrope, doprinela su velikoj popularnosti ovog dela.

Kao i druga Hendlova ostvarenja iz žanra opere serije, i opera Julije Cezar u Egiptu je postepeno pala u zaborav u 19. veku. Na operske scene se vraća 1922. godine, u rekonstrukciji istoričara umetnosti Oskara Hagena poznatoj kao „getingenška obnova”, sa znatnim izmenama u odnosu na originalnu Hendlovu partituru. Usledilo je nekoliko verzija, od kojih se posebno izdvajaju postavke u Operi grada Njujorka iz 1966, u Engleskoj nacionalnoj operi iz 1980, i Metropolitenu iz 1988. godine. U godinama koje su usledile ovo delo je postalo jedno od najizvođenijih Hendlovih operskih ostvarenja zahvaljujući pre svega melodičnim arijama poput Kleopatrinih Se pietà i Piangerò la sorte mia koje spadaju u vrhunac baroknog operskog stvaralaštva i čija svežina ne bledi.

Julije Cezar u Egiptu predstavlja iskorak u odnosu na operske konvencije 18. veka, podjednako na muzičkom i dramaturškom planu. Umesto uobičajenih mitoloških tema, libreto Nikole Frančeska Haima koji se zasniva na istorijskoj priči o ljubavi Cezara i Kleopatre, istančano slika odnose likova i prikazuje njihovu unutrašnju dinamiku. Stvarni događaji iz istorije Rima i Egipta prilagođeni su specifičnim tematskim zahtevima opere serije, tako da su uvedeni dodatni dramski zapleti, a lik Cezara je prikazan znatno mlađim u odnosu na podatke iz istorijskih izvora. Od likova se posebno izdvaja Kleopatra, čija se različita stanja i postupci u rasponu od zavođenja, preko očaja do trijumfa, upečatljivo nijansiraju u reči i zvuku. Hendlova orkestracija je raskošna, a odnos rečitativa i da kapo arija znatno fleksibilniji u odnosu na kompozitorove prethodne opere.

Urednica Ksenija Stevanović