Muzička izdavačka kuća Artarija

Kao i u slučaju Jozefa Hajdna i Volfganga Amadeusa Mocarta, karijera najmlađeg kompozitora među bečkim klasičarima, Ludviga van Betovena, takođe je neraskidivo vezana za Artariju. Međutim, za razliku od prve dvojice, koji su saradnju sa ovim izdavačem započeli kao kompozitori sa već izgrađenom karijerom, Betoven je svoju reputaciju od samog početka gradio uz pomoć Artarijinih publikacija. Početkom devedesetih godina XVIII veka, kada je stupao na muzičku scenu Beča, sistem aristokratskog pokroviteljstva bio je temeljno drugačiji u odnosu na prethodne decenije. Usled finansijskih poteškoća, čak ni vodeći plemići više nisu održavali stalne ansamble sa plaćenim kapelmajstorima, već su prihvatili muzičke navike bogatog građanstva. Betovena je podržavalo više aristokratskih porodica, ali on nije bio u njihovoj stalnoj službi. Umesto toga, knez Lihnovski se potrudio da regrutuje pripadnike kako sopstvene, tako i drugih viđenih aristokratskih porodica da se pretplate na Betovenova izdanja kod Artarije. Ovo je kompozitoru obezbedilo pozamašne prihode i pomoglo mu da izgradi reputaciju autora ozbiljne muzike, dok je njegovim pretplatnicima donelo prestiž obrazovanih poštovalaca muzike, koji se razumeju u kompleksan kompozicioni idiom autora. Posle prvih osam opusa u izdanju Artarije, koji su uključili žanrove poput gudačkog i klavirskog trija i klavirske sonate, došlo je do nesuglasica u odnosu izdavača i plahovitog kompozitora. Ipak, Betoven je u određenom obimu zadržao saradnju sa ovom izdavačkom kućom sve do svoje smrti. Upravo je njoj poverio i jedno od svojih poslednjih dela - Gudački kvartet u Be duru, štampan 1827. godine kao opus 130. Ovo šestostavačno delo najpre je bilo izvedeno 1826. godine, u verziji u kojoj je na mestu finala stajala opsežna Velika fuga, koja se sama sastoji od uvertire i sedam odseka. Na nagovor prijatelja i izdavača, Betoven je Veliku fugu štampao kao poseban opus, a za štampu je priredio novo, drastično kraće finale. Reč je o jednom od najspecifičnijih rešenja ciklične forme u Betovenovom stvaralaštvu, kojeg krase skercozni stavovi, te upečatljiva meditativna kavatina koja prethodi finalu. U konačnoj verziji, sa sažetim završetkom, delo se može tumačiti i kao Betovenov završni omaž eri galantnog stila.

Iako se izdavačka kuća Artarija od kraja XVIII veka pozicionirala kao vodeći izdavač ozbiljne muzike - štampajući dela Hajdna, Mocarta i Betovena, kako za vreme njihovog života, tako i posthumno - u isto vreme kompanija se trudila da njen katalog izdanja ne oskudeva ni ponudom takozvane salonske muzike. U slučaju kompozitora i virtuoza na gitari, Maura Đulijanija, Artarija je prepoznala rast popularnosti ovog instrumenta među bečkim građanstvom, te je, počevši od kraja druge decenije XIX veka, objavila više opusa ovog autora. Rođen 1781. godine u Italiji, nadomak Barija, Đulijani je od 1806. godine boravio u Beču, gde je postao vodeći gitarista, istakavši se i kao kompozitor i pedagog.

Autor Srđan Atanasovski