Ekonomski i(li) vojni koridor – zašto Kina hita u pomoć Pakistanu

Kineska vlada, pišu istočnoazijski mediji, odobrila je Pakistanu, koji se nalazi u dubokoj ekonomskoj i finansijskoj krizi, odlaganje na dve godine isplate glavnice duga od 2,4 milijardi dolara, koja je trebala da dospe u 2024. i 2025. godini.

Pakistan, smatra se, kineskim preduzećima, državi i Azijskoj banci za investicije u infrastrukturu (AIIB), koju predvodi kineski kapital, ukupno duguje oko 30 milijardi dolara, što je blizu četvrtini njegovog ukupnog spoljnog duga.

Islamabad se suočava sa vrlo složenom situacijom, pošto čak 77 od 126 milijardi njegovog duga inostranstvu dospeva na naplatu u naredne tri godine, pa je izvesno da će mu biti neophodna dalja pomoć Pekinga da deo tog duga dodatno reprogramira.

Devizne rezerve Pakistana, koji trenutno doživljava najveću inflaciju u svojoj istoriji, pre nekoliko meseci su pale na smo tri i po milijarde dolara i toj muslimanskoj zemlji sa preko 220 miliona stanovnika zapretio je bankrot.

Vlada u Islamabadu je, međutim, uspela da uzme zajam od tri milijarde dolara od Međunarodnog monetarnog fonda, pozajmi još toliko od Saudijske Arabije i Ujedinjenih Arapskih Emirata, te reprogramira pomenuti deo duga koji ima prema Kini, što joj je za sada pomoglo da izvrši svoje obaveze stranim poveriocima i nastavi uvoz energenata i drugih potrepština iz inostranstva.

Pakistan od vitalne važnosti za vladu u Pekingu

Islamabad verovatno može i u buduće da se nada velikodušnosti Pekinga, jer je Pakistan država od velikog strateškog značaja za Kinu.

Peking već decenijama ekonomski i vojno pomaže vladu u Islamabadu iz dva osnovna razloga.

Jedan je činjenica da jačanje te islamske zemlje, ogorčenog neprijatelja Indije, ide u prilog Kini u svetlu njenih razmirica i rivaliteta sa državom potkontinentom, s kojom ima niz teritorijalnih sporova u Himalajima i kojoj zamera to što je pružila utočište izbegličkoj vladi Tibeta.

Drugi je taj da dobri odnosi sa Pakistanom Kini omogućavaju fizički (trgovinski i moguće vojni) pristup Arapskom moru (koje je praktično deo Indijskog okeana) u neposrednoj blizini Persijskog zaliva, odakle se ona u velikoj meri snabdeva naftom.

Kada je u pitanju ovo drugo, Kina poslednjih godina planski i intenzivno investira u tzv. "ekonomski koridor" u Pakistanu, koji se sastoji od lučke i drumske, odnosno, železničke komponente, ali uključuje i više industrijskih zona, tehnoloških parkova i izgradnju energetske mreže.

Reč je o nastojanju Pekinga da izgradnjom potrebne saobraćajne infrastrukture, naftovoda i gasovoda u Pakistanu otvori novi krak za sopstveno snabdevanje energentima proizvedenim u Persijskom zalivu, skrati vreme njihovog transporta i vojno zaštiti snabdevanje strateškim sirovinama, pošto sada nagta i gas do Kine putuju tankerima kroz Indijski okean, moreuz Malaka i Južnokinesko more te, delom, i kroz u političkom i vojnom smislu problematični Tajvanski moreuz.

Tim morskim putevima decenijama dominira američka vojska, a važno prisustvo imaju i britanska i indijska mornarica i vazduhoplovstvo.

Sve tri zemlje, naravno, su vojno-politički protivnici Kine, pa je transport nafte i gasa preko teritorije dugogodišnjeg saveznika Pakistana do kineskog grada Kašgar u provinciji Sinđijang veliki spoljnopolitički i trgovinski prioritet vlade u Pekingu.

Za vladu u Islamabadu, kineski plan izgradnje ekonomskog koridora od Arapskog mora do pakistansko-kineske granice, koji je formulisan 2015. i postepeno se sprovodi poslednjih godina, praktično je prilika za preporod države, jer je reč o mega-projektu teškom 62 milijarde dolara, koji bi trebalo da ukupno generiše oko 2,3 miliona radnih mesta i državi donese osetan ekonomski rast i dugogodišnji stabilan izvor prihoda.

Vojna saradnja Kine i Pakistana

Više od ekonomske, Indiju, a u poslednje vreme i SAD, koje Kinu vide kao svog najvećeg i najopasnijeg geopolitičkog takmaca, posebno brine vojna saradnja Kine i Pakistana.

Primeri te saradnje su brojni i podrazumevaju ne samo prodaju kineskog naoružanja, već i ustupanje tehnologija i znanja, odnosno, snažne vojnoindustrijske veze.

Recimo, Islamabad i Peking su 2016. potpisali ugovor o nabavci i proizvodnji čak osam kineskih podmornica klase "juan", vredan pet milijardi američkih dolara.

Reč je o aparatima na dizel pogon, od kojih četiri treba da budu napravljena u Kini i isporučena do kraja ove godine, dok ostali treba da budu proizvedeni po licenci u brodogradilištu u Karačiju do 2028. godine.

Taj posao u trenutku kada je potpisan bio je po obimu najveći izvozni uspeh kineske vojne industrije.

Kina i Pakistan već 20 godina zajedno proizvode višenamenski borbeni avion "JF-17", a Pakistan poseduje i borbene avione kineske proizvodnje "J-10C".

Kineske kompanije rade na širenju i opremanju pakistanske luke Gvadar, za koju se na Zapadu veruje da će služiti i potrebama kineske vojne mornarice, mada je najveći deo radova u njoj posvećen izgradnji naftnih i gasnih terminala u kojima će se energenti pristigli iz zemalja Persijskog zaliva pretovarivati u gasovod i naftovod, koji u dužini od preko 2.300 kilometara vodi preko pakistanske teritorije do Kine.

Separatisti iz Balučistana nastoje da miniraju kinesko prisustvo u Pakistanu

Ta luka nalazi se u siromašnoj provinciji Balučistan, najvećoj pakistanskoj administrativnoj jedinici, koja zauzima oko 44 posto teritorije države i ima oko 20 miliona stanovnika.

U toj, za pakistanske prilike, slabo naseljenoj provinciji, deluje separatistička grupa Belučka oslobodilačka armija koja se bori za njenu nezavisnost.

Mada prilično nepoznato u Evropi, ta organizacija uzela je na sebe da poremeti saradnju između Pekinga i Islamabada kako bi "sprečila eksploataciju Belučkih resursa" i izvršila više terorističkih napada na kineske građane na radu u Pakistanu.

Na primer, u aprilu prošle godine tri učitelja kineskog jezika su nastradala u samoubilačkom bombaškom napadu u najvećem pakistanskom gradu Karačiju, gde su radili kao nastavnici u Institutu Konfučije na lokalnom univerzitetu.

U septembru iste godine u Karačiju je vatrenim oružjem ubijen jedan i ranjena dva Kineza.

U 2021. godini separatisti su bombom napali hotel "Serena" u prestonici Belučistana Kveti, u koji je trebalo da pristigne kineski ambasador. Tom prilikom poginulo je pet, a ranjeno 12 osoba.

U 2019. separatisti su upali u hotel "Perl kontinental" u Gvadaru s ciljem da ubiju kineske biznismene i inženjere koje su tu odsedali.

Tom prilikom poginulo je pet pakistanskih čuvara i radnika hotela.

Godinu dana ranije pokušali su i bombaški napad na kineski konzulat u Karačiju u susednoj provinciji Sind, ali su u tome bili osujećeni.

Uprkos tome, čini se, da je Kina, koja je najveći svetski uvoznik nafte, odlučna u tome da dovrši svoj mega-projekt u Pakistanu - umanjivanje troškova transporta energenata za oko dve milijarde dolara godišnje i naročito njihovo stavljanje van (direktnog) domašaja vojno-političkih protivnika predstavljaju dobrobit za državu koja je vredna rizika kojem se izlažu kineski radnici u toj muslimanskoj zemlji.

Ako kineski vojni brodovi zaista počnu da redovno pristaju i snabdevaju se u luci Gvadar kako to predviđaju američke bezbednosne strukture, onda će strateški značaj Pakistana za Peking još više porasti, jer će mu to omogućiti da pruži bolju zaštitu svojim trgovačkim brodovima u Indijskom okeanu, i lakše i pouzdanije prati aktivnosti rivalskih indijskih i američkih snaga u tom morskom prostranstvu.