Smederevo: 83 godine od eksplozije u tvrđavi

Tog 5.juna 1941.godine, zbog pijačnog dana, u gradu je bilo više ljudi nego inače. Voz pun đaka koji su došli po svedočanstva, u tom trenutku nalazio se na stanici, kao i članovi ansambla Novosadskog pozorišta, koji su došli po platu u sedište tadašnje Dunavske banovine. Među žrtvama bili su sin i snaha Milana Nedića, predsednika vlade Srbije za vreme nemačke okupacije, a tačan broj žrtava, do danas nije utvrđen. Građani i potomci, svakog petog juna, odaju poštu stradalima.

"Moja familija je živela tu gde je pala jedna od bomba iz tvrđave i nama je srušen krov kuće i tada je stradala strina. Neki ljudi su tražili kredite za obnove svojih kuća, neki su dobili bezpovratna sredstva, između ostalih i moja baka", rekao je Nikola Tasić, iz Smedereva.

U eksploziji, koja se dogodila najverovatnije zbog neadekvatnog skladištenja municije od strane nemačke vojske, porušeno je ili oštećeno sve u prečniku od nekoliko kilometara od smederevske tvrđave. U samoj tvrđavi je napravljen krater prečnika 50 i dubine oko 9 metara.

"Nisu vođene detaljne evidencije, i uzimajući u obzir razmere eksplozije, upoređujući ih sa nemačkim dokumentima i kasnijim evidencijama, broj stradalih svakako trebalo bi tražiti u opsegu od šest stotina do možda najviše hiljadu i pet stotina stradalih, uključujući i manji broj nemačkih vojnika, ali zato broj ranjenih je dosezao čak i do tri hiljade ljudi", ističe Miroslav P. Lazić, viši kustos istoričar Muzeja u Smederevu. Dodaje: „Treba napomenuti takođe da je gotovo dve trećine svih javnih i privatnih zgrada bilo, što u potpunosti, što delimično porušeno. Zato i slobodno kažemo da Smederevo nakon ovog događaja, definitivno nije bio isti grad".

Sećanje na stradale u petojunskoj eksploziji se obeležava svake godine, parastosom i polaganjem venaca na Starom groblju kod Spomen - kosturnice koja je podignuta 1942. godine, kao i komemorativnim okupljanjem kod spomenika "5.jun".