Sećanje na žrtve Racije – 82. godišnjica "ledene tišine"

Komemorativnim skupom i polaganjem cveća ispred spomenika "Porodica" u Novom Sadu, obeležena je 82. godišnjica Racije. To je centralni događaj u okviru programa "Ledena tišina", kojim se obeležava godišnjica jednog od najtragičnijih događaja u istoriji Novog Sada, u kojem je od 21. do 23. januara 1942. godine, ubijeno više od 1.200 ljudi.

Počelo je u Šajkaškoj oblasti, tri dana pred Božić.

Fašisti odvode civile na masovna streljanja, a lokalni Mađari vojnicima upiru prstom u kuće svojih dotadašnjih komšija.

"Ubili su mi Mađari oca. Na Badnji dan su mi oterali oca. Taj koji je došao sa vojskom po moga oca, mama mu kaže Ferika, ti nas poznaješ. Prvo su nas isterali iz sobe u hodniku smo bili. A on kaže, danas ne poiznajem ni mog oca, a ne Srbina", kaže Radmila Šamšal, svedok Novosadske racije.

Racija je nastavljena širom Bačke.

Samo porodici Milić, fašisti su ubili 27 članova, a njih 17 u Novom Sadu bacili su pod led.

Tada petogodišnjak, Branislav je gledao kako mu ubijaju roditelje.

"Sećam se dobro da je mađarski vojnik odsekao mami uvo da joj skine minđušu, jer ona je kako je otpozadi pucano, pala je na bok. Da je imala plavi kaput", seća se svedok Racije, Branislav Milić.

Tri dana užasa

Tokom tri dana, širom Novog Sada fašisti ubijaju čitave porodice, a tela sahranjuju u masovnim grobnicama ili bacaju pod led Dunava.

Druge vode na plažu Štrand, gde su ljudi, poluobučeni, čekali u redu da budu ubijeni ili bačeni pod led.

"U glavu su ciljali sve što su ubijali. Grozno. To je krvav Novi Sad bio. To su zatrvene porodice i jevrejske i srpske. Mi smo se družili između sebe. Samo odjednom nemaš, opusteo grad", navodi svedok Racije, Mirjana Prodanović.

Vladika bački Irinej i rabin Asijel služili pomen

Pomen žrtvama, služili su vrhovni rabin Srbije Isak Asijel i Episkop bački Irinej.

Vence su položili predstavnici Grada, Pokrajine, ambasade Izraela i Mađarske u Srbiji, predstavnici gradova i opština iz cele Srbije, a sa broda Vojske Srbije, venac je spušten u Dunav, uz prisustvo ministra odbrane Miloša Vučevića.

"Da ovo nije bila akcija protiv ustanika već zločina nad ljudiskim rodom svedoči podatak da je gotovo 50 posto utvrđenih žrtava u Novom Sadu bilo ženskog pola. Danas znamo imena mučki ubijenih 418 žena, 79 devojčica i 102 starice", kaže gradonačelnik Novog Sada, Milan Đurić.

Mađarski fašisti su racijama u Novom Sadu i drugim mestima u Vojvodini tokom januara 1942. godine, po zvaničnim podacima, ubili više od 4500 civila.