Srbi u evropskom komšiluku – Rumunija

Na teritoriji današnje Rumunije Srbi u kontinuitetu žive vekovima i nekada su činili brojnu i jaku zajednicu koja je iznedrila neke od najznačajnijih ličnosti naše kulture i istorije.

Prosvetitelj Dositej Obradović u svet je krenuo iz rumunskog sela Čakova, književnik Miloš Crnjanski je proveo detinjstvo na temišvarskom Trgu ujedinjenja, a u Aradu je rođen Sava Tekelija, jedan od najumnijih Srba 19. veka.

Ali Srba je u Rumuniji, zemlji sa 19 miliona stanovnika, svake godine sve manje. Danas je to domovina male srpske zajednice koja ima samo oko 12.000 ljudi i svim snagama se trudi da sačuva svoj jezik, tradiciju i bogato kulturno istorijsko nasleđe.

Sa kojim izazovima se suočavaju u tom nastojanju, razgovarali smo sa brojnim sagovornicima, među kojima su novinari, umetnici, prosvetni radnici, đaci i njihovi roditelji, sveštenici SPC i  predstavnici Saveza Srba.

Iako obrazovanje na srpskom jeziku na prostoru današnje Rumunije ima tradiciju dugu više od dva veka, danas je jedan od najvećih i najozbiljnijih problema srpske zajednice kako ga sačuvati, jer se zbog malog broja učenika poslednjih godina gase srpske škole. U Temišvaru, gradu u rumunskom delu Banata, u kome živi najveća srpska zajednica posetili smo Srpsku teoretsku gimnaziju „Dositej Obradović”.

Iz Arada, grada u kome su u prvoj polovini 18. veka Srbi činili većinsko stanovništvo, donosimo priče o Srpskom trgu koji postoji i danas, Tekelijinoj crkvi, najstarijem zdanju u tom gradu i brojnim velelepnim građevinama koje je na prelazu između 19. i 20. veka projektovao znameniti arhitekta Milan Tabaković.

Upoznajte Miodraga Obradova, novinara iz generacije koja je slobodu u komunističkoj Rumuniji osvajala hvatajući srednje talase jugoslevenskih radio stanica, Batu Marjanova, buntovnog vajara koji je zbog neslaganja sa komunističkim režimom otišao na zapad, a danas je priznat rumuski umetnik; Ognjana Krstića, poslanika u rumunskom parlamentu, Marka Adžića, mladog glumca koji se sa 13 godina iz Vršca sa porodicom doselio u Temišvar i mnoge druge zanimljive sagovornike iz naše emisije „Srbi u evropskom komšiluku”.

Autor emisije: Biljana Đogić