Rusko srce u srcu Srbije

Ranjen je na aleksinačkom ratištu, u selu Gornji Adrovac, a izdahnuo na putu do manastira Sveti Roman gde se nalazio vojni sanitet.

U Srbiju je došao zajedno sa nekoliko hiljada ruskih dobrovoljaca, da zaustave turski osvajački pohod ka severu Srbije.

 "Ako poginem, srce mi ostavite u Srbiji, a telo prenesite u Rusiju", govorio je grof Rajevski.

Njegovo srce sahranjeno je u porti manastira Sveti Roman, a telo je, njegova majka Ana Mihajlovna, prenela i sahranila u selu Razumovka u kijevskoj oblasti, pored njegovih slavnih predaka.

Posmrtni ostaci pukovnika Rajevskog ispraćeni su za Rusiju iz Beograda uz najveće vojne počasti. Ispraćaju je prisustvovao i knez Milan Obrenović. Pre polaska pogrebne povorke ka Rusiji - opelo je u Sabornoj crkvi u Beogradu služio mitropolit Mihajlo sa sedamnaestoricom sveštenika.

Porodica pukovnika Rajevskog poslala je Srbiji tri hiljade dukata da se na mestu pogibije u Gornjem Adrovcu podigne crkva. Kraljica Natalija Obrenović kupila je zemljište i sagrađena je crkva Svete Trojice, osveštana 1903. godine.

Sadnice lipa i jasena, za drvored pored staze, koja vodi do crkve, donete su u Adrovac iz Rusije sa imanja Rajevskih.

Crkva u Adrovcu danas je pod zaštitom države. U narodu je poznata kao Ruska crkva, Šarena crkva ili Crkva ljubavi.Heroj Nikolaj Nikolajević Rajevski inspirisao je ruskog klasika Lava Tolstoja za glavnog junaka romana Ana Karenjina.

 Vronski i Rajevski, inspiracija Tolstoju

U stvarnom životu postojao je, ne samo pukovnik Nikolaj Nikolajević Rajevski, nego i raskalašni oficir Mihajl Aleksejevič Vronski - koji je bio sušta suprotnost časnom liku Rajevskom.

Ta dva oficira Tolstoj je spojio u jedan lik glavnog junaka svog romana.

Nikolaj Nikolajević Rajevski završio je Fizičko-matematički fakultet na Moskovskom univerzitetu. Baka mu je bila unuka velikog naučnika Lomonovsova, po kojem i danas Moskovski univerzitet nosi ime. A deda grofa Rajevskog bio je heroj i general Otadžbinskog rata protiv Napoleona, čiji je podvig za vreme Borodinske bitke ovekovečio Tolstoj u romanu Rat i mir.

Otac grofa Rajevskog osnivač je grada Novorosijsk, a Puškin mu je posvetio poemu Kavkaski zarobljenik.

Crkva u Gornjem Adrovcu večiti je spomenik poginulom 37-godišnjem pukovniku Rajevskom i ostaće večno mlada. Ona je i danas svetionik koji ima šta da kaže savremenim pokoljenjima u odbrambenoj svesti naroda.

Planirano je da se u Gornjem Adrovcu, kod Šarene crkve, podignu biste Tolstoju, Rajevskom i Ani Karenjini i da ljubav Vronskog i Ane bude srpska Verona u Adrovcu.