Kompozitor meseca – Franc List

U periodu od 1839. do 1847. godine List je izgradio jednu od najvećih pijanističkih karijera u istoriji muzike. Jedan je od prvih pijanista koji je napamet izvodio repertoar i među prvima je interpretirao dela iz različitih epoha – od Baha do Šopena i to na turnejama koje su obuhvatale sve delove evropskog kontinenta. Čak je i termin resital uveo upravo List.

Godine 1839. vratio se u Mađarsku, u kojoj nije boravio još od detinjstva. U tom trenutku bio je najpoznatiji 'živi' Mađar, koji je u Mađarskoj i Evropi bio popularniji od tadašnjih mađarskih političara. U tom periodu List je obnovio interesovanje za cigansku muziku i mađarski folklor i upravo tada je nastao ciklus klavirskih komada pod nazivom Mađarske narodne melodije. Ova dela je potom revidirao i objavio pod imenom Mađarske rapsodije, 1851. godine. Karakterišu ih živopisne evokacije zvukova ciganskih ansambala, uključujući efekte nalik cimbalu u desetoj rapsodiji i česte upotrebe takozvane "ciganske" lestive. No, zamereno mu je što je mađarske narodne melodije pripisao muzici koju su svirali Cigani, a ovaj problem je dodatno produbio svojim tumačenjem mađarskog folklora u svojoj knjizi Boemsko iz 1859. godine. Iz tog razloga, List je stvorio veliki broj neprijatelja u svojoj domovini, te rapsodije nisu naišle na dobar prijem. Moderna tumačenja otkrivaju da je List zapravo inkorporirao prave mađarske narodne melodije u rapsodije, ali one koje je čuo kroz ciganske improvizacije.

Tokom godina ispunjenih koncertnim aktivnostima, List je dobio veliki broj nagrada i titula. Osim toga, kako je sve više zarađivao, poslednjih godina novac od resitala prosleđivao je u humanitarne svrhe.

Godine 1847. nastupao je u Kijevu, gde je upoznao poljsku princezu Karolinu Vitgenštajn, koja će postati jedna od najznačajnih osoba do kraja njegovog života. Upravo ona ga je ubedila da se posveti komponovanju, što je značilo da treba da odustane od karijere putujućeg virtuoza. Nakon turneje po Balkanu, Turskoj i Rusiji tog leta, List je svoj poslednji koncert priredio septembra iste godine, kada je imao samo 35 godina.

Naredne godine, List je prihvatio poziv ruske grofice Marije Pavlovne da dođe u Vajmar, gde je ostao do 1861. godine. Tokom ovog perioda, delovao je kao dirigent na dvorskim koncertima i povremeno u pozorištu. Držao je privatne časove klavira, a među njegovim učenicima bio je i virtuoz Hans fon Bilov, za kojeg se Listova ćerka Kozima udala 1857, da bi nekoliko godina kasnije postala supruga Riharda Vagnera. Konačno, List je u Vajmaru imao dovoljno vremena da se posveti komponovanju, te je tokom ovih godina rearanžirao ili napisao veliki broj orkestarskih, vokalno-instrumentalnih i horskih dela, na kojima zapravo počiva njegova reputacija kao kompozitora.

Urednica Jelena Damjanović