Šest stvari koje treba da znate o Pokretu nesvrstanih

Nastanak Pokreta

Termin "nesvrstani" prvi je skovao indijski premijer Džavaharlal Nehru tokom svog govora 1954. u prestonici Šri Lanke, Kolombu.

Nehru je opisao pet postulata koji su korišćeni kao vodilje u kinesko-indijskim odnosima, a koje je prve smislio ondašnji kineski premijer Džou Enlaj – uzajamno poštovanje teritorijalnog integriteta i suvereniteta, uzajamno nenapadanje, uzajamno nemešanje u unutrašnje poslove, jednakost i uzajamna korist, miroljubiva koegzistencija.

Kao prekretnica ka osnivanju Pokreta nesvrstanih smatra se konferencija 29 država Afrike i Azije u Indoneziji 1955. godine.

Na skupu je iskazana želja o distanciranju od hladnoratovskih, ideoloških sukoba Istoka i Zapada.

Veća naredne 1956. godine, lideri Jugoslavije, Indije i Egipta (Josip Broz Tito, Džavaharlal Nehru, Gamal Abdel Naser) 19. jula na Brionima potpisali su Deklaraciju o zajedničkoj saradnji i politici – Pokret nesvrstanih.

Prva konferencija u Beogradu

Tek pet godina kasnije, u septembru 1961. godine, uz veliku zaslugu jednog od osnivača, Tita, u Beogradu je održana prva zvanična konferencija Pokreta nesvrstanih.

Ostali istaknuti svetski lideri tog doba koji su učestvovali u stvaranju Pokreta nesvrstanih bili su Sukarno, predsednik Indonezije i Kvame Nkrumah, prvi predsednik Gane. 

Havanska deklaracija

Svrha organizacije, kako je napisano u Havanskoj deklaraciji iz 1979. godine, bila je da osigura "nacionalnu nezavisnost, suverenitet, teritorijalni integritet i bezbednost nesvrstanih zemalja u njihovoj borbi protiv imperijalizma, kolonijalizma, neokolonijalizma, aparthejda, rasizma, uključujući i cionizam i sve oblike strane agresije, okupacije, dominacije, mešanja ili hegemonije, kao i protiv blokovske politike".

Srbija u Pokretu nesvrstanih

Po raspadu SFRJ, članstvo tadašnje Savezne Republike Jugoslavije u Pokretu nesvrstanih suspendovano je 1992. godine.

Na sastanku Koordinacionog biroa Pokreta nesvrstanih zemalja, 25. septembra 2001. godine, prihvaćen je zahtev SRJ za dobijanje statusa posmatrača u Pokretu, što je verifikovano na ministarskom sastanku, novembra 2001. godine u Njujorku.

Posle referenduma a potom i proglašenja nezavisnosti Crne Gore 2006. godine, Srbija je nasledila status posmatrača.

Od bivših jugoslovenskih republika status posmatrača imaju i Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Hrvatska.

Današnja uloga Pokreta

Od osnivanja Pokret nema formalnu hijerarhijsku strukturu, već se rukovodstvo menja rotacijom na samitima koji se održavaju svake tri godine. Trenutno je na čelu Azerbejdžan koji će svoje mesto ustupiti 2022. godine.

Po rušenju Berlinskog zida 1989. godine i pada komunizma na istoku Evrope, postavljeno je pitanje opravdanosti daljeg postojanja Nesvrstanih.

U godinama koje su usledile, Pokret je nastojao da se redefiniše, pomerajući fokus rada na borbu protiv globalizacije.

Nesvrstani posle šest decenija ponovo u Beogradu

U Beogradu se 11. i 12. oktobra održava samit povodom obeležavanja 60 godina od prve konferencije Pokreta nesvrstanih zemalja.

Na Samitu prvi put učestvuje Rusija u svojstvu posmatrača.

Kako je najavljeno, ruski šef diplomatije Sergej Lavrov će na događaju u Beogradu pročitati pozdravno pismo ruskog predsednika Vladimira Putina.