Hoi An, istorijski dragulj u centralnom Vijetnamu

Prastare, dvospratne kuće sa crnim balkonima od drveta, sa kojih ovde-onde prolaznike nemo posmatraju starci dok se na tlu razgovor u hodu na raznim jezicima stapa u prijatni žamor u neposrednoj blizini mirne reke na kojoj čamdžije nose trščane šešire u obliku kupe.

Male zgrade belih i oker zidova sa starinskom patinom, koje je delom zahvatilo sivilo od vlage i u čijem prizemlju su dom našle prodavnice koje mušterijama nude da im sašiju po meri zapadnjačka odela ili tradicionalnu žensku nošnju ao zai, tananu svilenu haljinu sa postavljenim nogavicama, koja se proteže uz telo od grla do peta.

Gotovo sve fasade starog grada u Hoi Anu, malom naselju na obali Južnog kineskog mora u centralnom Vijetnamu, koji je u poznom srednjem veku bio jedna od najvažnijih trgovačkih luka u jugoistočnoj Aziji, ukrašene su nezaobilaznom državnom zastavom sa žutom petokrakom na vatrenocrvenoj podlozi, koju je lično dizajnirao otac nacije Ho Ši Min.

Hoi An, naselje čiji počeci datiraju pre više od dve hiljade godina, od 15. veka je postao utočište moreplovaca od tajfuna i važna stanica za brodove koji su iz Kine i Japana nosili robu u Vijetnam i dalje za Indoneziju, Indiju i arapske zemlje.

Grad je postao poznat Evropljanima kada su se početkom 16. veka nešto severnije od njega iskrcali portugalski mornari, a svoj pravi procvat je doživeo u tom i narednom veku kada su, nakon pada dinastije Ming, tu počeli da se doseljavaju Kinezi, a svoje odaje, pored njih, izgradili japanski, holandski i indijski trgovci.

Danas ovo mesto sa 121.000 stanovnika, na pola sata automobilom od najvećeg centralnovijetnamskog grada Da Nang, uglavnom živi od turizma. Do pada Hoi Ana kao trgovačkog centra dovelo je upravo širenje obližnjeg industrijskog centra i saobraćajnog čvorišta Da Nang.

Mada se u Hoi Anu nalaze i luksuzni hoteli koji naplaćuju više stotina dolara za noć, oštra tržišna utakmica učinila je da brojni putnici mogu tu da za svega osam ili devet dolara nađu jednokrevetnu sobu sa kupatilom i kablovskom televizijom, pa čak i malim bazenom u dvorištu, i to i u jeku turističke sezone od januara do kraja februara, kada su studenti sa Zapada i iz Japana na raspustu, a mnogi radnici iz bogatih zemalja severne Evrope i SAD uzimaju godišnji odmor i beže u toplu jugoistočnu Aziju.

Šarmantni stari grad

Privlačne ulice starog grada, u koje ne mogu ući motorna vozila, u svojim nedrima sadrže više kuća imućnih kineskih i vijetnamskih trgovaca starih nekoliko vekova koje su sada otvorene za turiste, iako se u njima još uvek živi, mada ima i onih koje su pretvorene u prodajni objekat ili muzej zanatskih proizvoda poput keramike i ribarskih alata.

Uske ali duboke, ove misteriozne kuće uvlače posetioca u svoj svet prigušenog svetla i senki koji tvori enterijer od crnog drveta i unutrašnji balkoni koji se protežu po obodima soba sa visokim plafonima.

Te uzane bočne terase se dublje unutar kuće pretvaraju u viseće mostiće koji vode iznad atrijuma u srcu građevine da bi potom ponovo zamakle u mračne, ćutljive sobe sa prastarim drvenim nameštajem, često ukrašenim sedefom. Prešavši 30-40 metara kroz ove kuće, posetilac, po pravilu, izranja iz njihove polutame kroz mali, zadnji izlaz u potpuno drugu ulicu, drugi kvart.

U živim ali tihim ulicama starog grada, koje je sve do inženjerijskih radova na početku dvadesetog veka plavila reka obrazujući kanale kojima su trgovci i ribari nosili robu sve do ulaza u svoje kuće, nalazi se i nekoliko kitnjastih građevina u kineskom stilu.

To su komunalni domovi koje su izgradili doseljenici iz različitih regija najmnogoljudnije zemlje na svetu, u kojima se nalaze oltari sa konfučijanskim i taoističkim božanstvima, prostorije za druženje i dugi stolovi za sastanke za kojima su sede glave, vođe doseljenika, donosile odluke o ekonomskim i političkim pitanjima od važnosti za njihovu zajednicu.

Možda i glavni simbol starog grada je neobični, maleni most na kamenim stubovima koji su 1593. godine izgradili japanski trgovci, a koji je specifičan po tome što je pokriven drvenim krovom i što se sa jedne strane širi u mali budistički hram.

Pored sveprisutnih butika odeće i krojačkih radnji, stari grad u Hoi Anu obiluje i prodavnicama slika i lepih, egzotičnih suvenira kao što su papirne lampe, gongovi i rukotvorine plemena iz planinskog područja na severu zemlje. Ovom tihom mestašcu posebnu draž daju i mali restorani, koji zahvaljujući starinskoj patini zidova i lokaciji u blizini reke, poseduju primamljivu atmosferu.

Čitav stari grad površine svega 0,3 kvadratna kilometra je, kao dragoceni primer očuvane tradicionalne azijske luke iz prošlosti, 1999. godine proglašen za svetsku kulturnu baština pod zaštitom Uneska. Hoi An, takođe na obodu ima i lepu plažu, a predivni, pastoralni okoliš sa mnoštvom pirinčanih polja, jezeraca i bara pruža priliku da se uživa u onom što mnogi doživljavaju kao „autentični" ili „izvorni" Vijetnam.

U gradu je gotovo na svakom koraku moguće rezervisati mesto u turama kojima se posećuju kulturne atrakcije u okolini naselja, kao što su Mermerna planina, prirodno uzvišenje na obali mora ispresecano pećinama i prošarano budističkim hramovima, ili ruševine kompleksa hinduističkih hramova koje su tokom više vekova, počev od četvrtog, gradili pripadnici naroda Čam u Mi Sonu.

Sam Hoi An bio je od 1. do 15. veka, kada je pao u ruke Vijetnamcima, deo kraljevstva Čampa, države na tlu današnjeg centralnog i južnog Vijetnama koju je stvorio narod malajskog porekla i hinduističke veroispovesti Čam.

Na jugu Vijetnama i u istočnoj Kambodži i danas živi nekoliko stotina hiljada pripadnika ovog naroda, ali oni sada ispovedaju islam, jer je u poznom srednjem veku, nakon serije poraza od Vijetnamaca, u dodiru s muslimanskim trgovcima, njihovo kraljevstvo prihvatilo Muhamedovo učenje.