Hladnoratovska testiranja atomskih bombi uticala su na vremenske prilike, tvrde naučnici

Analizirajući stare podatke napravljene u istraživačkoj stanici u Škotskoj u vreme kada je Hladni rat bio na vrhuncu, tim naučnika je upoređivao svakodnevne promene električnog naboja u oblacima usled oslobađanja „veštačke radioaktivnosti“ nastale zbog nuklearnih proba, odnosno – pokušali su da utvrde da li su ova testiranja uticala na atmosferske padavine. Rezultati njihovih analiza objavljeni su u časopisu Physical Review Letters. 

Podaci pokazuju da, recimo, u periodu između 1962. i 1964. godine – u vreme Kubanske raketne krize tokom koje su Sjedinjene Države i bivši Sovjetski Savez izveli više stotina proba atomskih bombi – u danima sa višom radioaktivnošću, količina padavina bila veća u proseku za 24 odsto, a oblaci su i „vizuelno bili gušći“.

„Naučnici su u periodu Hladnog rata proučavali kako oslobađanje radioaktivnosti utiče na obrasce atmosferskih kretanja. Sada smo iskoristili te podatke da bismo utvrdili kako je to uticalo na količinu padavina“, objašnjava Džil Harison, rukovodilac studije i profesor fizike na Univerzitetu u Redingu.

Mada su probe atomskih bombi vršene u udaljenim delovima sveta, pustinjama i nenaseljenim ostrvima, nuklearna eksplozija je jonizovala atmosferu i proizvodila električni naboj koji je mogao da utiče na vremenske prilike hiljadama kilometara od mesta eksplozije, tvrde istraživači.

Od prvog uspešnog testa u leto 1945. godine, širom planete eksplodirano je oko 2.058 nuklearnih bombi – uključujući tu i dve američke bombe koje su bačene na Hirošimu i Nagasaki – podaci su Udruženja za kontrolu oružja. Mada su u većini slučajeva vršene podzemne eksplozije, ipak je više od 500 izvedeno u atmosferi u periodu između 1945. do 2017. godine.

Hladni rat i trka u naoružanju su navodno završeni raspadom Sovjetskog Saveza, ali nuklearni testovi nisu prestali, a nove analize bi mogle da rasvetle sve ekološke štete koje su one nanele. Isto istraživanje bi moglo da pomogne i u oblasti geoinženjerstva i ukaže na mogućnosti upotrebe elektriciteta da bi se uticalo na atmosferske prilike.

„Usijana politička atmosfera Hladnog rata dovela je do trke u nuklearnom naoružanju i napetosti u celom svetu. Decenijama kasnije, sreća u nesreći je da će nam ove promene koje su izazvale u atmosferi, omogućiti da uvidimo kako električni naboj utiče na kišu“, navode istraživači.