Neolitski lokalitet Usek na Banjici bio je najdugovečnije vinčansko naselje

U Konaku kneginje Ljubice u toku je izložba „Banjica – naselje vinčanske kulture“ na kojoj su izloženi predmeti pronađeni na lokalitetu Usek iz Zbirke za praistoriju Muzeja grada Beograda.

„Vinčanska kultura je sinonim za pozni neolit centralnog Balkana, a vinčansko naselje na Banjici je naseljeno na samom početku vinčanske kulture, oko 5000. godine pre nove ere i živelo sve do 4600. godine pre nove ere. Jako je važno što je u tih 400 godina, koliko je postojalo neolitsko naselje na Banjici, mi možemo da ispratimo razvoj različitih fenomena i materijalne kulture koju vezujemo za samu vinčansku kulturu“, objašnjava Miloš Spasić, kustos Muzeja grada Beograda.

Na Banjici, prilikom naseljavanja, ljudi su osnovali jedno veoma skromno naselje i objekti u kojima se živelo bili su plitko ukopane poluzemunice, dok su na kraju postojanja naselja ljudi živeli čak i u dvospratnim velikim kućama, koje su mogle imati i do 220 kvadratnih metara, dodaje kustos.

„Banjica je jedan od najznačajnijih lokaliteta vinčanske kulture, upravo zato što se mogu ispratiti razvoj i evolucija arhitektonskih objekata, od vrlo skromnih, do najsloženijih formi. Na Banjici su istražene kuće najvećih površina. Najinteresantnije je što mi vidimo dinamiku svakodnevnog života u ovom naselju – vidimo da su se kuće proširivale nakon proširivanja porodice. Dolazak novog člana domaćinstva zahtevao je i nove kvadratne metre u samoj kući, što znači da su te kuće bile dozidane. To se u arhitekturi Banjice jako lepo vidi“, navodi Spasić.

Na osnovu pronađenih artefakata moguće je rekonstruisati svakodnevni život Vinčanaca u naselju Usek na Banjici.

„Mi znamo da su oni bili vredni zemljoradnici, da su, pre svega, držali velika krda goveda, ali i da su se bavili obradom zemlje i obradom drveta. Znamo čitav niz namirnica koje su koristili u svakodnevnom životu. Znamo da su bili predani roditelji, da su dobro brinuli o svojoj deci, pravili im igračke... Svakodnevni život se odvijao na poprilično sličan način kako je to bilo u srpskim selima početkom 19. veka“, ističe Miloš Spasić.

Arheološko nalazište Usek na Banjici otkriveno je dvadesetih godina prošlog veka, tokom izgradnje Avalskog puta, ali u svojoj punoj meri tek pedesetih godina, prilikom građevinskih radova na izgradnji modernog naselja na Banjici.

„Vinčanski lokalitet Banjica ima veoma veliki značaj ne samo za nacionalnu kulturnu baštinu, budući da praistorijski lokaliteti i kulturna dobra iz praistorije praktično nemaju mnogo veze sa nacionalnim identitetima, već predstavljaju tekovine čitave civilizacije. Upravo zbog toga je i Banjica jedan od lokaliteta u koji su usmerene oči stručne javnosti u celom svetu. Ne postoji stručnjak koji se bavi neolitom u Evropi, koji ne poznaje Banjicu i ne gleda koje su to referentne stvari i predmeti otkriveni na Banjici, značajni za istraživanje neolita uopšte u Evropi“, kaže kustos Miloš Spasić.