Marko Tajčević – 120 godina od rođenja

Tajčević je osnovna muzička znanja stekao u rodnom gradu, učeći da svira violinu. Studirao je kompoziciju u Pragu i Beču. Završne korake u muzičkom školovanju napravio je u Zagrebu, gde je i započeo svoje profesionalno delovanje.

Najpre je bio nastavnik u Ženskoj građanskoj školi, Učiteljskoj školi i Realnoj gimnaziji, a zatim i u muzičkoj školi „Lisinski“, za čije je osnivanje 1927. godine i sam pokrenuo inicijativu.

Godine 1940. Tajčević je prešao u Beograd. Veliki deo svoje profesionalne aktivnosti i dalje je posvećivao pedagoškom radu. Bio je najpre profesor muzičke škole pri Muzičkoj akademiji, a potom i profesor Muzičke akademije, u kojoj je predavao kompoziciju i teorijske predmete.

Kao kompozitor izrazito nacionalnog usmerenja, Marko Tajčević uzima narodni melos kao svoje primarno stvaralačko polazište; pokazuje izraziti smisao za umetničku stilizaciju folklorne materije kad obrađuje izvorne narodne napeve, kao i kad stvara nadahnjujući se duhom folklora. I u delima u kojima nema direktnih asocijacija na narodni melos, primenjena muzičko-izražajna sredstva grade atmosferu koja nosi pečat našeg tla, katkad uz nagoveštaje kompozitorove naklonosti ka ruskom muzičkom realizmu.

Poštujući tradicionalne vrednosti i prihvatajući samo one savremene postupke koji se uklapaju u njegov stilski ideal, Tajčević gradi umereno moderan muzički jezik. Ograničava se uglavnom na male oblike, koje minuciozno doteruje u kompoziciono-tehničkom pogledu, uživajući s pravom ugled velikog majstora minijature.

U središtu Tajčevićevog stvaralačkog interesovanja nalaze se vokalne forme – horovi i solo pesme. Horske obrade narodnih melodija povezane su u oblik svite ili rukoveti, pod nazivima Makedonske pesme, Vesele popevke i slično.

Namenjene amaterskim horskim ansamblima, većinom su jednostavnije građe. Slično u pogledu oblika, međutim, koncipirane su i značajnije, složenije horske kompozicije na narodne tekstove. Tajčevićevo muzičko tumačenje ovde je blisko autentičnim narodnim napevima. Takva dela su, na primer, dramatično uzbudljive Komitske pesme za muški hor i lirski inspirirane Pjesme iz Gradišća za muški hor i alt solo, na tekstove iz zbirke „Jačke“ Frana Kurelca. Iz Kurelčeve zbirke je i tekst opsežne Jačke od kananskog veselja iz 1968. godine, narodnog, humorom obojenog viđenja poznate biblijske legende, koju Tajčević oblikuje kao svojevrsnu a kapela „oratorijumsku“ scenu manjeg formata za mešoviti hor.

U duhovnom opusu Marka Tajčevića nalaze se četiri kompozicije za mešoviti hor nastale u vremenskom rasponu od četrdeset godina – između 1928. i 1968. godine. To su: Litugija Sv. Jovana Zlatoustog, ostvarenje Četiri duhovna stiha, Psalam 69 i Sej denj, delo rađeno na stihove 118. psalma. Ostvarena u sintezi elemenata tradicionalnog srpskog pojanja, srpske i ruske crkvene muzike, Tajčevićeva Liturgija predviđena je za bogoslužbenu upotrebu, kao i za koncertno izvođenje.