Sirija, ko protiv koga ratuje i zašto

Predstavnici SAD, Rusije, zemalja Srednjeg Istoka i evropskih zemalja traže rešenje. Potreba za uspostavljanjem mira i neutralisanjem Islamske države u Siriji je hitna, a u prilog toj tvrdnji osim uticaja džihadista u samoj Siriji idu i teroristički napadi u Parizu, Kaliforniji kao i obaranje ruskog aviona i bombaški napadi na Srednjem Istoku. Međutim, rešenje pet godina starog sirijskog problema još uvek nije na vidiku.

U Siriji se faktički vode dva rata. Prvi je rat pobunjenika protiv sirijskog predsednika Bašara el Asada.

Asad je nasledio oca, autoritarnog lidera Sirije 2000. godine, navodi američka agencija. Grubo je odgovorio na proteste tokom Arapskog proleća, što je prouzrokovalo oružanu pobunu koja još uvek traje.

Potom je usledila invazija Islamske države, koju Asad smatra jednom od mnogih terorističkih grupa koje se bore protiv njega.

Islamska država koja je proizašla iz iračkog ogranka Al Kaide, postala je poznata po brutalnim snimcima pogubljenja, masovnim ubistvima i zlostavljanju žena, a sada je najpoznatija kao inspiracija za terorističke napade na Zapadu.

Haotični rat u Siriji otvorio je put Islamskoj državi da se proširi 2013. godine. Džihadisti su zauzeli gotovo trećinu Sirije, i za prestonicu odredili grad na severu Sirije - Raku.

Koalicija koju predvode SAD borila se protiv Islamske države iz vazduha dok je CIA tajno naoružavala pobunjenike koji se bore protiv Asada.

Ko je ko u sirijskom građanskom ratu?

Na strani Asada su Sirijska vojska i provladine milicije. Glavni i dugogodišnji Asadov saveznik je Rusija koja je postavila bazu u Siriji iz koje izvodi vazdušne napade. Osim toga, ruska mornarica lansira i krstareće rakete sa brodova.

Moskva navodi da su njeni napadi u cilju slabljenja džihadista i ostalih grupa koje smatra "terorističkim". Međutim, zapadni zvaničnici tvrde da je većina napada uperena protiv pobunjenika koji žele da svrgnu Asada.

Rusija takođe zastupa mirovni plan za Siriju koji podrazumeva tranzicioni period tokom kojeg bi Asad ostao na mestu predsednika.

Još jedan Asadov saveznik je Iran koji mu šalje oružje, vojne savete, milione dolara pomoći kao i trupe Revolucionarne garde.

Protiv Asada bori se Slobodna sirijska armija koja ima podršku Zapada, uključujući i SAD.

Asadov protivnik je i Al Kaida sa saveznicima koja je raskinula veze sa ID. Njen sirijski ogranak je Al Nusra front podržan ultrakonzervativnom organizacijom Ahrar el Šam i islamskim borcima iz Čečenije. Nusra front se takođe bori protiv Islamske države. 

Sjedinjene Države se zalažu za Asadov odlazak ali još uvek nisu otvoreno upotrebile oružje protiv njega, samo protiv Islamske države. Predsednik Barak Obama je pretio vazdušnim napadima na Siriju pošto je stotine civila ubijeno gasom sarinom 2013. godine. Sirija se, bez priznanja da je koristila nervni gas, odrekla hemijskog oružja u sporazumu sa SAD i drugim državama 2013. godine.

CIA je tajno sprovodila operaciju dostavljanja oružja i novca, kao i obučavanja hiljada sirijskih pobunjenika. Među dostavljenim oružjem bili su i projektili koji mogu da unište oklopna vozila koja su proizvedena u Rusiji. U međuvremenu, ruske bombe i projektili imali su kao metu grupe koje je podržavala CIA.

Protiv Asada je i Turska koja je od početka podržavala pobunjenike, posebno Turkmene koji pretežno žive blizu granice sa Turskom.

Saudijska Arabija i saveznici iz Persijskog zaliva finansiraju militante, uključujući sunitske ekstremiste, u nadi da će Asad biti svrgnut. Neke zemlje iz ove grupe su takođe deo koalicije koju predvodi SAD.

Čime raspolaže Islamska država?

CIA procenjuje da Islamska država ima između 20.000 i 30.000 boraca na teritorijama Sirije i Iraka. Džihadisti su takođe vešti u korišćenju društvenih mreža putem kojih regrutuju mlade širom sveta da dođu na teritoriju koju označavaju kao kalifat - državu kojom vlada vrhovni religiozni vođa.

Takođe ID ohrabruje pristalice u svetu da izvrše napade u državama u kojima žive, posebno na Zapadu. 

Islamska država zarađuje milione od prodaje nafte, otkupa za taoce i prikupljanjem poreza na teritorijama koje kontroliše.