Le Monde: Čeka nas mračna budućnost

Ambiciozna zamisao javnog ogranka CIA, Nacionalnog obaveštajnog saveta (National Intelligence Council - NIC), jeste da na svakih pet godina održava zasedanje u cilju predviđanja razvoja svetskih događanja u periodu od naredne dve decenije.

Na poslednjem sastanku te vrste razrađena je svojevrsna skica pod nazivom 'Globalni trendovi 2030', koja se pod rukovodstvom vašingtonskih eksperata priprema za objavljivanje neposredno nakon novembarskih izbora.

Ovaj prvi nacrt najavljuje tehničku revoluciju koja preti da iz korena promeni međunarodne odnose. Predviđanja pokrivaju nebrojena područja, počevši od generalnog uvođenja genetski modifikovanih organizama, preko trodimenzionalnog štampanja i veštačkog unapređenja moždane aktivnosti, sve do kloniranja ljudskih jedinki. Kako je 'En-Aj-Si' (NIC) uvažio kritike na račun prethodnih izveštaja, ovoga puta je sastavio dokument sa akcentom na procesu evolucije Sjedinjenih Država kao sile u svetu koji se konstantno menja.

Sa 2030. godinom kao granicom, 'En-Aj-Si' izdvaja najjače tendencije koje će nesumnjivo oblikovati međunarodni sistem, a to su: snaženje pojedinca (individual empowerment), demografski skok, raspodela moći (diffusion of power) i problemi nestašice energije, hrane i vode. Koliko će ozbiljan uticaj imati bilo koja od ovih konstanti zavisi od ključnih promenljivih, koje su, između ostalog: globalna ekonomija i rukovodstvo, oružani sukobi, tehnologija, i odlučujući faktor - uloga Sjedinjenih Država. Ovakva dinamika dozvoljava realizaciju jednog od tri moguća scenarija za 2030.: nazadovanje (reverse engines), saradnja (fusion) ili razjedinjavanje (fragmentation).

Najverovatniji od sva tri scenarija je, i po mišljenju samih autora, ovaj poslednji. Neujednačen ekonomski rast je taj koji određuje preraspodelu svetske moći. Zapad slabi, što ide u korist azijskim državama, ali čitavoj globalnoj stabilnosti prete nestalnost tržišta i klimatske promene. U ovakvom 'razjedinjenom' svetu, potpuno odsustvo političke volje za rešavanjem svetskih problema zasenjuje multinacionalne kompanije i lako može dovesti do međudržavnih sukoba. Čak i ukoliko je moguće izbeći svetske oružane sukobe, kao na primer između Kine i SAD, budućnost sveta i dalje visi o koncu.

Scenario nazadovanja predviđa povratak u tzv. 'pred-američki' svet, tj. u nestabilnost prve polovine 20. veka i nije ništa manje pesimističan. Budući da su Sjedinjene Države već dovoljno opterećene sopstvenim problemima regulisanja budžeta, više nisu sposobne da igraju značajnu ulogu na međunarodnoj sceni. Njihovo povlačenje postaje izvor nestabilnosti, naročito za zemlje u razvoju, kojima odgovara dominantna uloga SAD. Geopolitička i etnička netrpeljivost u Aziji i na Bliskom istoku se potom velikom brzinom pretvara u otvorene sukobe, a sve u kontekstu opšte ekonomske stagnacije.

Dakle, budućnost do 2030. godine izgleda poprilično mračno. Od sva tri scenarija opisanih u prvom nacrtu 'Globalnih trendova 2030', jedini koji je imalo pozitivan prosto zrači svojom neizvodljivošću. Saradnja podrazumeva nastanak novog sveta u kojem bi vladao princip bratstva, a koji bi predvodile Kina i SAD. Kooperacija dve sile na tehnološkom planu mogla bi da uvede svet u zlatno doba međunarodnih odnosa. Držimo palčeve da tako i bude.