Nadležnosti novih sudova

Nova mreža sudova i tužilaštava u Srbiji biće uspostavljena od 1. januara 2010. godine, a pratiće je preseljenje pojedinih odeljenja aktuelnih sudova i tužilaštava, kao i stupanje na dužnost novoizabranih nosilaca pravosudnih funkcija.

Reformisanom pravosudnom mrežom i prestankom postojanja dosadašnjeg ustrojstva pravosuđa, biće stvoreni uslovi za nezavisno, transparentno, efikasno i odgovorno sudstvo koje će omogućiti podjednaku zaštitu prava građana bez diskriminacije, poručili su iz Ministarstva pravde Srbije.

Nova mreža sudova predviđa postojanje sudova opšte i posebne nadležnosti, koju će pratiti i odgovarajuća mreža tužilaštava.

Sudovi opšte nadležnosti su osnovni, viši, apelacioni, i Vrhovni kasacioni sud, kao najviši sud u državi, dok su sudovi posebne nadležnosti privredni sudovi, privredni apelacioni sud, prekršajni sud, viši prekršajni sud i Upravni sud.

Osnovni sudovi, koji će uglavnom preuzeti ulogu dosadašnjih opštinskih sudova, osnivaju se za teritoriju grada, jedne ili više opština.

Na područjima pojedinih osnovnih sudova osnivaju se sudske jedinice, preko kojih građani ostvaruju svoja prava u postupcima za koje su nadležni osnovni sudovi koji pokrivaju teritoriju te opštine.

U prvom stepenu osnovni sud, pored ostalog, sudi za krivična dela za koja je kao glavna kazna zaprećena novčana kazna, ili kazna zatvora do 10 godina, zatim u građanskim sporovima (parnicama, postupcima za naknadu štete), u stambenim sporovima, radnim sporovima, a vodi i izvršne i vanparnične postupke za koje je nadležan.

Takođe pruža pravnu pomoć, međunarodnu pravnu pomoć i vrši druge poslove predviđene zakonom.

Viši sudovi preuzimaju funkcije okružnih sudova

Viši sudovi većim delom preuzimaju ulogu dosadašnjih okružnih sudova i osnivaju se za teritoriju jednog ili više osnovnih sudova.

U prvom stepenu viši sud sudi za krivična dela za koja je zaprećena kazna zatvora veća od 10 godina, za krivična dela protiv Vojske Srbije, odavanje službane i državne tajne, izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje, povredu teritorijalnog integriteta, ratne zločine, pranje novca, kršenje zakona od strane sudije i tužioca i silovanja.

Osim toga sudi i u postupcima protiv maloletnika, utvrđivanja očinstva i meterinstva, o autorskim pravima, povodom štrajka, odlučuje o zahtevima za rehabilitaciju, o zabrani rasturanja štampe, kao i u građanskim sporovima kada vrednost predmeta spora omogućuje izjavljivanje revizije, odnosno prelazi vrednost od 500.000 dinara.

U drugom stepenu odlučuje o žalbama na odluke osnovnih sudova - u skraćenom postupku, na rešenje u građanskim sporovima, na presude u sporovima male vrednosti i u izvršnim i vanparničnim postupcima.

Apelacioni sudovi se osnivaju za područje više viših sudova i preuzimaju deo nadležnosti dosadašnjeg Vrhovnog suda Srbije, a deo od okružnih sudova. Sedišta tih sudova biće u Beogradu, Novom Sadu, Nišu i Kragujevcu.

Ti sudovi odlučivaće o žalbama na odluke osnovnih sudova u krivičnom postupku, kao i na presude osnovnih sudova u građanskom sporu ako za žalbu nije nadležan viši sud, kao i po žalbama na odluke viših sudova.

Vrhovni kasacioni sud će biti najviši sud u Srbiji sa sedištem u Beogradu i preuzeće deo nadležnosti od dosadašenjeg Vrhovnog suda Srbije.

Odlučuje o vanrednim pravnim lekovima, o sukobu nadležnosti između sudova, zatim o prenošenju nadležnosti sudova radi lakšeg vođenja postupka ili iz drugih važnih razloga.

Izvan suđenja utvđuje načelne stavove radi jedinstvene sudske prakse, imenuje sudije Ustavnog suda, razmatra primenu zakona i rad drugih sudova i daje mišljenje o kandidatu za predsednika tog suda.

Privredni sudovi umesto trgovinskih

Privredni sudovi, koji će nastaviti da rade posao dosadašnjih trgovinskih sudova osnivaju se za teritoriju jednog ili više gradova, odnosno opština.

Ti sudovi sudiće sporove između domaćih i stranih privrednih društava, preduzeća, zadruga i preduzetnika i njihovih asocijacija, u pojedinim sporovima između privrednih subjekata i fizičkih lica, u sporovima o autorskim i srodnim pravima, sprovima o stranim ulaganjima, o zaštiti firme, o privrednim prestupima (među kojima su i prestupi iz Zakona o informisanju).

Takođe odlučuje u sporovima povodom stečaja ili likvidacije, o sporovima koji se tiču brodova i vazduhoplova, plovidbi na moru i unutrašnjim vodama, zatim vodi postupak stečaja i reorganizacije, odlučuje o priznanju i izvršenju stranih sudskih i arbitražnih odluka.

Privredni apelacioni sud, preuzima nadležnost dosadašnjeg Višeg trgovinskog suda i osniva se za teritoriju cele Srbije sa sedištem u Beogradu.

Odlučuje o žalbama na odluke privrednih sudova i drugih organa, o sukobu nadležnosti i prenošenju nadležnosti privrednih sudova i utvrđuje pravne stavove radi jedinstvene primene zakona iz nadležnosti privrednog sudstva.

Prekršajni sudovi umesto organa za prekršaje

Umesto dosadašnjih organa za prekršaje u Srbiji se formiraju prekršajni sudovi. Prekršajni sudovi u prvom stepenu sude za prekršaje, ako za to nije nadležan organ uprave, dok u drugom stepenu odlučuje o žalbama organa uprave.

Viši prekršajni sud, osniva se takođe za teritoriju cele Srbije sa sedištem u Beogradu, a odlučuje o žalbama na odluke prekršajnih sudova, odlučuje o sukobu i prenošenju nadležnosti prekršajnih sudova i vrši druge poslove predviđene zakonom.

Upravni sud sa sedištem u Beogradu sudi u upravnim sporovima i vrši druge poslove predviđene zakonom.