Vek Radio Beograda u PTT Muzeju

U PTT muzeju biće priređena izložba povodom 100 godina Radio Beograda, pod nazivom ,,Na talasima radija: Radio Beograd – 100 godina radiodifuzije u Srbiji”, na kome će biti prikazani prijemni radio-aparati iz 30-tih godina 20. veka, kao i originalna dokumenta koja se odnose na ovu oblast: fotografije i dokumenta o prvim radio-stanicama, ugovori, pravilnici o privatnim prijemnim radio-aparatima, spiskovi osoblja u „Radio-stanici Banjica” i „Glavnom Radio-telegrafu Beograd – Rakovica – Vračar”, spisak članova, sa potpisima, „Društva Radio”, dopisi „Radio Beograda”, prepiska u vezi s autorskim pravima, registri nelegalnih slušalaca, ali i kupoprodajni ugovor između Ministarstva PTT i nemačke vojne komande o kupovini „Radio Beograda” i Kratkotalasne stanice u Zemunu, iz 1941. godine.

Radio je, kao jedan od prvih masovnih medija, uticao na društvenu, kulturnu, ekonomsku i intelektualnu istoriju 20. veka.

Oblast radiofonije, za koju je prvo bila zainteresovana vojska zbog svojih potreba (bezbednog i brzog slanja poruka), brzo je prepoznata kao oblast od šireg, državnog i političkog, a zatim i kulturnog i ekonomskog značaja.

Od kraja Prvog svetskog rata, resorno ministarstvo za oblast radiofonije bilo je Ministarstvo pošta i telegrafa. Ministarstvo je, u ime države, davalo koncesije za izgradnju radio-stanica, propisivalo uslove eksploatacije i rada stanica, sklapalo ugovore i donosilo pravilnike i druge zakonske regulative iz oblasti.

Prvi radijski spikeri u Srbiji bili su inženjeri Ministarstva, Mihailo Simić i Dobrivoje Petrović. Oni su učestovali u prvom, probnom emitovanju radijskog programa, 19. septembra 1924. godine, kao i u ponovljenoj emisiji 24. septembra. Na osnovu njihovog rada, odobren je redovni radio-program „Glavnog radio telegrafa Beograd – Rakovica – Vračar”, od 1. oktobra 1924. godine.

Ova dvojica inženjera zaslužna su i za emitovanje programa iz radio-stanice izgrađene u zgradi Ministarstva PTT. Naime, posle prekida emitovanja redovnog programa, da bi premostili vreme do otvaranja nove beogradske stanice, u zgradi Ministarstva PTT u Deligradskoj ulici, inženjeri pošte napravili su studio, iz koga je, od decembra 1927. godine, emitovan redovni program. Probna radiofonijska stanica Ministarstva Pošta i Telegrafa emitovala je program koji se sastojao od muzike sa ploča, koncerata iz studija i predavanja.

Emitovanje je prekinuto 18. 3. 1929. godine, kada je probne emisije započeo „Radio Beograd”. Mihailo Simić i Dobrivoje Petrović učestvovali su i u emitovanju probnog programa „Radio Beograda”, kao i u svečanom otvaranju programa, 24. marta 1929. godine.

Prema sadržaju pojedinih dokumenata iz arhiva PTT muzeja, ideja i inicijativa za osnivanje „Radio Beograda” poticala je od Ministarstva PTT odnosno, od pojedinih činovnika, od kojih, pored pomenutih inženjera, možemo navesti i načelnika, a zatim i direktora u Ministarstvu, Milana Ž. Đorđevića, koji je propagandu za radiofoniju vršio i preko svog časopisa „Telegraf i telefon”, kasnije štampanog pod nazivom „Radio, telegraf i telefon”.

Ministarstvo PTT je održalo licitaciju, za osnivanje moderne radiofonijske emisione stanice – „Broadkasting” u Beogradu u septembru 1926. godine.

Ugovor sa Društvom Radio Beograd A.D, potpisan je u februaru 1928. godine, a u članu 15. nacrta ugovora bilo je navedeno: „Sve stanice namenjene su javnoj radiofonskoj službi za negovanje i unapređenje nacionalne kulture i prosvete, za privredne i opšte državne i narodne potrebe. Svi ciljevi jedne radiofonijske službe postižu se negovanjem književnog jezika, širenjem nauka, književnosti i umetnosti, vaspitavanjem naroda putem predavanja, prenošenjem državnih, nacionalnih i umetničkih priredbi opšteg značaja, priređivanjem i prenošenjem muzičkih izvođenja i pozorišnih predstava, reprodukcijom odabranih gramofonskih ploča i slično, objavljivanjem metereoloških, berzanskih, ekonomskih, sportskih i drugih vesti od interesa za našu privredu i širu javnost i širenjem dnevnih vesti od opšteg državnog i narodnog značaja.”

Ovaj član pokazuje koliko je za državu bilo značajno otvaranje radio-stanica odnosno, emitovanje redovnog, raznovrsnog i kvalitetnog programa, u cilju informisanja, obrazovanja, zabave i kulture.

Autor izložbe je Ljiljana Đorđević, viši kustos.

PTT Muzej nalazi se u Majke Jevrosime 13, Beograd.