Stogodišnjica premijere baleta „Petruška” Igora Stravinskog

U emisiji ćemo pokušati da Vam približimo ovo antologijsko delo muzike dvadesetog veka, uz čije taktove svake večeri, od 1965. godine, dočekujete emisije TREĆEG PROGRAMA RADIO BEOGRADA. Prve taktove Petruške za signal našeg programa odabrala je dugogodišnja muzička urednica Mira Daleore.

Šta se dešavalo tog 13. juna 1911. godine u dvorani teatra Šatle? Pod palicom dirigenta Pjera Montea zatutnjali su timpani i doboši, a pred malim teatrom i odajama lutaka scenografa Aleksandra Benoa izvijali su se plesači Ruskog baleta Sergeja Djagiljeva, ostvarujući zamisli koreografa Mihaila Fokina.

Muzika u Petruški sjedinjuje međusobno veoma raznorodne idiome. Kako bi potencirao tragediju Petruškine izlovanosti i neshvaćenosti, Stravinski se u dočaravanju karaktera služi sučeljavanjem veselja i intimne drame. To je ekspresionistički postupak - tragedija na fonu zabave, potenciranje individualnosti naspram kolektiva, i nemogućnosti tankoćutnog i emotivnog pojedinca da se suoči sa izazovima sveta.

Muzika baleta tako oscilira između popularnih žanrova kao što su narodni ali i gradski plesovi poput valcera, s jedne strane, i gipkih baletskih melodija koje balansiraju između karaktera i konteksta u kojem se javljaju, sa druge.

Novine u harmonskom jeziku - sve to obilje disonanci i hromatike, objavljuje upravo bitonalni motiv Petruške, sastavljen od dva trozvuka koji su udaljeni jedan od drugog u intervalu tritonusa. Ritmičnost i pokretljivost izuzetno velikog ansambla ogleda se u upotrebi velikog broja udaraljki, koje ne samo da ostvaruju ritmički puls, već se pojavljuju i u ulozi kolorističkog akcenta, kao podrška efektima koji proizvode reska sazvučja. Plesni narativ je većim delom praćen ostinatnim figurama, dok minucioznost baletskih pokreta donosi na scenu filigransko poliritmičko tkanje.

Emisiju ćemo završiti izvođenjem svite iz baleta Petruška koje su zabeležili članovi Simfonijskog orkestra Kolumbije pod upravom Igora Stravinskog.

Autor emisije: Milan Milojković.