Kerubini i opera

Pariska publika je tokom čitavog 18. veka uživala u operama sa orijentalnom tematikom, koje su podrazumevale raskošnu scenografiju i kostime, ali i tipizirana muzička sredstva koja su služila za predstavljanje 'Istoka'. U vreme Revolucije i Konzulata najveću popularnost među ovakvim ostvarenjima zaodobila je komična opera Bagdadski kalif Fransoa-Adrijena Boaldjea iz 1800. godine. Osvojivši nepodeljeno priznanje pariske kritike i publike krajem 18. veka, Boaldje je tokom početka narednog stoleća važio za vodećeg kompozitora opere comique. Boaldjeov idiom posebno se ističe bogatstvom melodija koje su neposredne, lišene patosa i virtuoziteta. U Bagdadskom kalifu, operi koja je svojevremeno izvođena širom Evrope i koja predstavlja Boaldjeov najveći uspeh, upotrebio je brojne iznenađujuće orkestracione efekte, poput col legno artikulacije u gudačkim instrumentima.

Lirska opera Abenseragi, ili Barjak Granade bila je poslednja koju je Kerubini prikazao pariskoj publici u razdoblju Napoleonove vladavine. Iako je nakon premijernog izvođenja u aprilu 1813. godine u Pariskoj operi, kome je prisustvovao i carski par, opera ocenjena kao uspelo muzičko-scensko ostvarenje, posle pada Napoleona njena popularnost je ubrzo izbledela. Radnja opere, za koju je libreto na osnovu romana Žan-Pjera Klari de Florijana izradio Etjen de Žui, odvija se u Španiji u doba Rekonkviste, što je bila otvorena aluzija na savremeni ustanak u Španiji, uperen protiv Napoleonove dinastije i potpomognut britanskim intervencijama. Zahvaljujući strukturi zapleta u kojem je ljubavna priča smeštena u kontekst značajnog istorijskog događaja, kao i velikim statičnim scenama podcrtanim masovnim horovima, plesnim odsecima i gustom kolorističnom orkestarskom fakturom, Kerubinijevo ostvarenje snažno najavljuje pojavu francuske velike opere.

Poslednja Kerubinijeva opera, 'lirska tragedija' Ali-Baba, ili Četrdeset razbojnika, premijerno izvedena 1833. godine u pariskoj Operi, takođe koristi orijentalistički siže. Kerubini je iskoristio priču o pohlepnom ocu koji pokušava da uda svoju kćer protiv njene volje, kako bi izradio svoju najambiciozniju opersku partituru. Posebna pažnja posvećena je instrumentaciji, kao i dijalozima u rečitativo i ariozo stilu kojima se prenebregavaju ekstenzivne solo numere. Ipak, Kerubinijevi ansambli i horovi proistekli iz bajkovite tematike nisu se mogli meriti sa istorijskim spektaklima iz popularnih opera Obera, Rosinija i Mejerbera, te je opera povučena nakon samo 11 izvođenja.

Urednik ciklusa Srđan Atanasovski