Antologija srpske muzike

Ovaj umetnik, rođen 1902. godine u Gornjem Milanovcu, poticao je iz ugledne porodice, koja je iznedrila nekoliko umetnika. Među njima posebno mesto zauzima Momčilo Nastasijević koji spada u red naših najznačajinijih međuratnih pesnika modernističkog usmerenja, kao i Živorad Nastasijević, jedan od osnivača grupe „Oblik”.

Svetomir Nastasijević se isprva opredelio za arhitekturu koju je završio na beogradskom Tehničkom fakultetu, ali je tokom studija nastavio da se usavršava i u polju muzike. Započeo je privatne studije violine, a aktivno je nastupao i kao violinista u nekoliko orkestara – orkestru Stanković, orkestru Kolegijum muzikum i kamernim ansamblima. Takođe je muzicirao zajedno sa svojom braćom u domu svoje porodice, s obzirom da je kuća Nastasijevića u Beogradu između dva svetska rata bila jedno od omiljenih stecišta umetnika i intelektualaca.

Svetomir Nastasijević isprva počinje da komponuje kao samouk, ali 1931. godine pohađa muzički seminar Miloja Milojevića na Filozofskom fakultetu u Beogradu, da bi potom u Muzičkoj školi u Beogradu upisao i kurs dirigovanja i instrumentacije u klasi Ivana Brezovšeka. Međutim, brzo napušta dirigovanje, a 1935. godine postaje pomoćnik režisera beogradske Opere, a pred drugi svetski rat i u generalni sekretar muzičkog programa Radio Beograda. U tom periodu počinje da drži časove kompozicije i instrumentacije, a među njegovim privatnim učenicima posebno se ističe Vojin Komadina. U Beogradu je 1962. godine objavljen njegov traktat „Nauka o muzičkim instrumentima”, a četiri godine kasnije, Svetomir Nastasijević, dovršava knjigu „Muzika kao opšti fenomen u umetnostima” koji je posle brojnih peripetija štampana u Vrnjačkoj Banji 1972. godine. U ovom mestu je Nastasijević živeo po prestanku svojih kompozitorskih i drugih aktivnosti, a umro je u Beogradu 1979. godine.

Ovaj autor je težio stvaranju ličnog, samosvojnog stila, koji se bazirao na stvaralačkim principima njegovog brata Momčila Nastasijevića. Taj stil se zasnivao na ravnoteži između nacionalne tradicije i modernističkih tendencija vremena u kojem su stvarali, kao i na principu "maternje melodije" koja je neraskidivo vezana za ideju "maternjeg poetskog jezika". Svetomir Nastasijević je bio plodan kompozitor koji se okušao u gotovo svim muzičkim žanrovima, a posebno se istakao kao operski kompozitor napisavši čak osam ostvarenja ovog tipa. Kako to zaključuje Vlastimir Peričić, Nastasijevićeva „osnovna preokupacija je nacionalni izraz, ostvaren jednostavnim kompoziciono-tehničkim sredstvima”. Ovaj stvaralac je, drugim rečima, tragao za originalnim rešenjima baziranim na stilizovanim elementima narodne muzike, kako u prostoru melodijskih i harmonskih rešenja, tako u domenu forme, koju je često shvatao slobodno i rapsodično.

Simfonijsku svitu Sabor je komponovao 1927. godine, a prvi put u delovima je izvedena 1938. godine kada je Beogradskom filharmonijom dirigovao Lovro Matačić. Prema rečima samog Svetomira Nastasijevića ovo delo predstavlja „neposredan muzički doživljaj izrazitih scena sa jednog seoskog sabora, a ne slikanje tonovima”. Ipak, ovo je koloritna muzika, a sami naslovi stavova daju usmerenje slušaocima o kakvom se raspoloženju i štimungu radi. Njihovi nazivi su: Dolazak seljaka, Pred cirkuskom šatrom, Siročići, Igra mečke, Prosjak, Igra majmuna, Seoski svirači, Skupljanje seljaka na igru, Igra seljaka i Veče. Zanimljivo je napomenuti da je Nastasijević posegao za stilizacijom narodnih praksi i muzičke tradicije – tako se u Igri mečke čuje konstantni zvuk bubnja i timpana, u stavu Prosjak se nalazi evokacija slepačkih gusala, dok poslednji stav Veče uokviruju solističke deonice flaute i oboe koje imitiraju nastup na fruli.

Urednica Ksenija Stevanović