Leoš Janaček: Jenufa

Jenufa je prvo u potpunosti uobličeno Janačekovo opersko ostvarenje, u kojem su sve karakteristike njegovog stila stavljene u funkciju muzičko-scenskog prikaza mračne priče o ubistvu deteta i iskupljenju. Prvi Janačekov susret sa komadom Njena pastorka Gabrijele Prajsove bio je početkom devedestih godina 19. veka, a rad na operi otpočeo je 1894, dok je partitura završena tek 1903. godine. Uzroke za spori proces komponovanja delimično možemo naći i u obimnim, svakodnevnim obavezama autora. Tokom ovog perioda Janaček je predavao u tri muzičke institucije, organizovao je koncerte i izložbe i radio na izdanjima narodnih pesama. Dugotrajna bolest, a zatim i smrt njegove ćerke, dvadesetogodišnje Olge, bez sumnje su odložili završetak rada na Jenufi.

Ovo snažno i upečatljivo delo, kao rezultat dugotrajnog, kreativnog napora, ostalo je do danas jedno od najistaknutijih u Janačekovom stvaralaštvu, postavši deo repertoara ne samo u Češkoj, već širom sveta. Jenufa je premijerno izvedena 1903. godine, u Janačekovom rodnom gradu, Brnu, ali je tek deceniju kasnije dospela i u opersku kuću u Pragu, posle velikog instistiranja Janačekovih poklonika. Libreto je odmah potom na nemački preveo Maks Brod, i u toj verziji je postavljena 1918. godine u Beču, a zatim 1924. godine u Berlinu, od kada datira internacionalni uspeh ovog danas najpoznatijeg Janačekovog operskog dela.

Kratak sadržaj opere je sledeći: U malom selu u Moravskoj, pratimo dešavanja vezana za porodicu Burja i mladu, lepu i nesrećnu Jenufu. Dvojica polu braće Števa i Laca su u sukobu. Šetva je zgodan i nehajan, naslednik većine porodičnog bogastva, posebno mlina od kojeg svi žive. Laca je zanemaren, a pritom je zaljubljen u Jenufu koja voli njegovog brata. Njena pomajka Crkvenjarka je moralna predvodnica celog sela. Jenufa ostaje u drugom stanju, ali Števa ne želi da prizna dete, niti da se oženi sa njom. Crkvernjakra, želeći da reši situaciju kojoj su se našli, ubija tek rođenu bebu. U međuvremenu, Jenufa koja misli da je izgubila dete, pristaje da se uda za Lacu. Na dan venčanja, otkriva se zločin. Crkvenjarka priznaje šta je učinila, a Jenufa joj oprašta, a pošto je u međuvremenu zavolela Lacu, odlučuje da pokuša novi život sa njim.

Urednica Ksenija Stevanović