Antologija srpske muzike

U svom višestrukom kretanju kroz široki prostor savremenih umetnosti Vladan Radovanović je ostao upamćen kao čovek koji je na srpsku umetničku scenu uveo brojne avangardne umetničke oblike od zapisa snova i njihovog ilustrovanja, preko prozirnih slika, taktilne umetnosti, projektizma, muzike za traku, elektronske muzike ili kompjuterske muzike. Kao tvorac originalnog koncepta Voko-vizuela, Vladan Radovanović je rodonačelnik novog roda višemedijske umetnosti koji "uz zvučno i vizuelno može uključiti i prostorno, kinetičko i taktilno uz obavezno značenje".

Radovanović je inače, rođen 1932. godine u Beogradu, a svoje bavljenje muzikom je započeo kroz studije klavira u srednjoj muzičkoj školi "Stanković", da bi kasnije završio studije kompozicije u klasi Milenka Živkovića na Muzičkoj akademiji.  Najveći deo radnog veka proveo u Elektronskom studiju Radio Beograda, zaslužan za njegovo pokretanje, osnivanje, stvaralačku misiju i potonji rad. Bio je profesor interdiscpilnarnih umetničkih studija – Grupa za višemedijsku umetnost  na Univerzitetu umetnosti u Beogradu. Vladan Radovanović je preminuo u Beogradu, u maju 2023. godine.

Već u svom diplomskom radu "Sinfonia concertante" i pored tradicionalnijeg harmonskog jezika, Radovanović daje daleke naznake onoga što će biti  njegov  stilski prepoznatljiv potpis, a to su polifona preplitanja višestrukih deonica, traženje drugačijih kolorističkih sklopova, sklonost ka masivnosti zvuka i kako to Vlastimir Peričić navodi "uzdražnost emocionalnih strujanja, koja ostaju podređena zahtevima racionalnog oblikovanja".  

Spheroon na kojem je radio u prvom polovini šezdesetih godina može se smatrati ključnim delom za razumevanje Radovanovićeve kompozitorske poetike. Ovo radiofonsko ostvarenje, nastalo je korišćenjem različitiih zvučnih izvora - mešoviti hor, rečitativni hor, filtrirani klavir i električne orgulje -  koji su snimani na trake i čiji zvuk je modifikovan uz pomoć određenih filtera. Spheroon je u našu muziku uveo sučeljavanje konstruisanih i intiuitivno građenih kompozicionih blokova, mogućnost varijabilnosti, izuzetnu zasićenost i masivnost zvuka, kao i njegovu prostornu dimenziju. Novina je i to da je sam onotološki status ove kompozicije ne uključuje živo izvođenje, već svoj konačni oblik pronalazi u prostoru snimka i nosača zvuka, isprva magetofonske trake, a danas digitalnog zapisa.

Sonora, dovršena 1970. godine oblikovana je po principima zvučne struktura u vremenu, dok je Sideral iz 2012. godine, iako napisan 40 godina kasnije u stvari sublimacija autorovih zvučnih i kompozitorskih istraživanja i stremljenja. Za ovu kompoziciju Radovanović je 2013. godine dobio Mokranjčevu nagradu, a žiri je u obrazloženju napisao sledeće: "Jedna od stalnih težnji ovog autora da nemerljivo, neizrecivo i nepojamno brujanje tokova ljudskog života, njegovih ritmova i linija sameri, udvoji i interferira sa brujanjem kosmosa, da svojom muzikom iskaže njihovo jedinstvo u kvartalnim dimenzijama, ostvarena je sa posebnom akribijom i jasnoćom baš u kompoziciji Sideral".

Urednica: Ksenija Stevanović