Uskršnja nedelja Euroradija

Program je ispunilo jedno od retkih i nepravedno zaboravljenih dela muzičke literature – oratorijum Poslednji sati Spasitelja Luja Špora – a interpretirali su ga solisti, članovi Kamernog hora iz Štutgarta i Nemačke kamerne filharmonije iz Bremena pod upravom Fridera Berniusa, koji je i zaslužan za ponovno otkrivanje ovog, kako je i sam naznačio, „dragulja duhovne muzike prve polovine XIX veka”.

Premda je nakon Betovenove i Šubertove smrti 1827. i 1828. godine Luj Špor važio za istaknutog i veoma poštovanog kompozitora zemalja nemačkog govornog područja koji se kretao u visokim krugovima umetnika, muzičara, diplomata i vladara, pojavom Šumana i Mendelsona njegova slava i reputacija počele su da blede, a dela ovog kompozitora ubrzo padaju u senku ostvarenja istaknutih nemačkih romantičara. U istoriji muzike Špor je ostao upamćen pre svega kao virtuoz na violini i jedan od prvih koji su orkestrom upravljali koristeći dirigentsku palicu, međutim, njegove opere i oratorijume, koji su u godinama nastanka bili izuzetno cenjeni, vremenom je počeo da prekriva zaborav. Istu sudbinu imao je oratorijum Poslednji sati Spasitelja, koji je Špor komponovao 1834, a koji je premijerno izveden u Kaselu dve godine kasnije. Međutim, iako veoma uspelo i toplo prihvaćeno na premijeri, delo je samo još jednom izvedeno. Tom prilikom je zabeleženo i na nosač zvuka, a to je zapravo i jedini snimak koji danas postoji. Naime, povodom obeležavanja 200. godišnjice Šporovog rođenja 1984. godine, Klaus Uve Ludvig, orguljaš i muzički direktor Luteranske crkve u Visbadenu priredio je partituru za izvođenje ovog oratorijuma, a ona je štampana tek 1987. godine. To je i razlog zbog kojeg je Frider Bernius, inače jedan od podržavalaca istorijski informisanog izvođenja, odlučio da ponovo osvetli ovo zanimljivo ostvarenje, zasnovano na priči o Hristovom stradanju. I sam dirigent je istakao sledeće: „Za mene ovo je sveto delo, romantični oratorijum, u kojem su, uz zanimljive horske partove, solisti nosioci dramske radnje: oni donose događaje, dočaravaju emocije, a kompozicija obiluje jedinstvenim harmonskim i melodijskim rešenjima. Dok nas u oratorijumima Johana Sebastijana Baha o Hristovom stradanju kroz zbivanja sa distance vode narator ili pripovedači sledeći tekstualne predloške iz Jevanđelja, u Šporovom oratorijumu nalazimo se upravo u centru radnje”, reči su Fridera Berniusa. Inače, Luj Špor je ovaj oratorijum pisao po libretu Johana Fridriha Rohlica i u njemu predstavio poslednje Hristove sate: od Judine izdaje, do njegovog raspeća, smrti i vaskrsnuća.

Delo je oblikovano u dva dela: u prvom je predstavljena izdaja Hrista, njegovo sprovođenje i suđenje. Naime, Jovan, jedan od Hristovih sledbenika, izveštava iz ’središta događaja’, izražavajući sopstvene misli, želje i strahove. Noć je i on se obraća prisutnima u Getsimanskom vrtu, a među njima su Hristovi prijatelji, sledbenici i Marija Magdalena. Među okupljenima nedostaje Juda: njega muči savest zbog izdaje Hrista. Sledeća scena odvija se na sudu, pred Kajafom koji, zajedno sa tužiocem Filionom, saslušava svedoke. Prvi deo oratorijuma završava se horom sveštenika koji, nakon presude Hristu, izvode ariju „Odvucite ga na krst”.

Drugi deo oratorijuma odnosi se na Hristovo raspeće na krst, smrt i vaskrsnuće. Frider Bernius kao posebno zanimljivu izdvaja Marijinu ariju uz pratnju violine i harfe. Interesantan je podatak da je Šporova supruga Doret bila harfistkinja koja je preminula upravo u toku kompozitorovog rada na partituri. To je i jedan od razloga zbog kojeg i sam dirigent u ovoj ariji prepoznaje Šporov omaž voljenoj supruzi. Oratorijum zaokružuje veliki, kontemplativni, oproštajni hor Hristovih prijatelja.

Solističke role pevaju: Johana Vinkel, sopran – kao Marija, tenor Maksimilijan Fogler je Hrist, dok su tenori Florian Zivers i Kristijan Gerhard – Jovan i Josif Arimatejski. Bariton Artu Kataja nastupa kao Nikodim; Tomas E. Bauer, bas-bariton, peva rolu Jude; bas Feliks Ratgeber je Kajafa, Magnus Piontek, bas, izvodi ulogu Filiona, dok su Svedoci Zigrun Borntreger, alt i Valentin Bauer, tenor.

Urednica Irina Maksimović Šašić