Imaginarna edicija

Hans-Urlih Vagner: Pisci i radio (2)

U ciklusu Imaginarna edicija, u četvrtak i petak, 7. i 8. marta, možete pratiti tekst „Pisci i radio: Kako su književni autori koristili medij tokom jednog stoleća”, nemačkog istoričara i teoretičara medija Hansa-Ulriha Vagnera.

Književni autori – romanopisci, pesnici i dramski pisci – koristili su radio kao tehnološki, društveni i kulturni medij od samog njegovog nastanka. Kada se pogleda kako su oni tokom vremena pristupali ovom mediju, tj. pisali za radio ili na neki drugi način sarađivali sa radio stanicama, može se uočiti širok spektar složenih odnosa. Iako veliki broj novijih istraživačkih studija nudi bogat materijal o načinima upotrebe radija, evidentno je, po Vagnerovom mišljenju, odsustvo odgovarajućeg metodološkog okvira za sistematičnu analizu postojećih praksi.

Krajem prošlog veka, istoričar Rajnhold Vihof je posmatrao tri dimenzije radija kao književnog medija: radio kao distributer književnosti, radio kao značajan faktor u književnoj produkciji i radio kao medij koji igra važnu ulogu kao pokrovitelj književnog stvaralaštva. U skladu s tim je skicirao tri načina na koje pisci mogu da razreše ono što je nazvao „književnim problemom”: koristeći radio kao tehnologiju, kao instituciju i kao estetsko sredstvo. Vagner u svom članku nastoji da ode korak dalje. U prvom odeljku svoga teksta on se bavi specifičnom medijalnošću radija, a to je usmenost. U drugom se fokusira na tehničke mogućnosti koje radio pruža. U trećem i četvrtom delu bavi se dometom i uticajem radija; naime, komunikacija posredstvom ovog masovnog medija uvek se smatrala mogućnošću da se dobije pristup slušaocima i da se utiče na njihov način razmišljanja i delanja; među brojnim primerima koje Vagner navodi izdvaja se upotreba radija za širenje diskusije o određenim temama u javnoj sferi, što treba razlikovati od eksplicitno političke upotrebe radija za propagandu i emitovanje mržnje. U petom odeljku, pak, Vagner ukazuje na činjenicu da mnogi pisci ne samo što su pisali za ovaj medij, već su, povremeno ili trajno, i radili u radio stanicama, bilo kao frilenseri, bilo kao zaposleni novinari, urednici ili praktičari. Umesto zaključka, Vagner ukazuje na određene perspektive radija, polazeći od aktuelnih rasprava o „javnoj vrednosti” i „doprinosu društvu” i ukazujući na izazove s kojima bi pisci i radio kao medij mogli da se suoče u decenijama koje dolaze.

Ovaj tekst, izvorno objavljen u drugoj svesci časopisa Journal for Media History za 2019. godinu, prevela je s engleskog jezika Suzana Bojović.

Tekst čita: Aleksandar Božović
Urednik: Predrag Šarčević