Žene u muzici – Stefanija Turkevič

Rođena 25. aprila 1898. godine u Lavovu, Stefanija Turkevič je prve poduke u sviranju klavira dobila od majke, Sofije Kormošive, korepetitorke Solomiji Krušeljnivkoj, ukrajinskoj sopranistkinji koja je izuzetnim operskim rolama stekla ugled širom Evrope početkom dvadesetog veka. Stefanija Turkevič je studije muzike započela je na Univerzitetu u Lavovu, kod Vasilija Bravinskog; od 1914. do 1916. pohađala je časove klavira na bečkom Konzervatorijumu, da bi, po povratku u Lavov, nastavila da proučava teoriju muzike sa Adolfom Čubinskim, istaknutim poljskim muzikologom. Prvo ostvarenje kojim je privukla pažnju bila je Liturgija iz 1919. koja se, nakon toplog prijema na premijeri, često izvodila u Katedrali Svetog Đorđa u Lavovu.

Na bečkoj Akademiji za muziku i izvođačke umetnosti od 1921. godine pohađala je studije kod Gvida Adlera i Jozefa Marksa, stekavši diplomu iz oblasti muzičke pedagogije nakon dve godine. U austrijskoj prestonici upoznala je Roberta Lisovskog, poznatog ukrajinskog likovnog umetnika, ilustratora, scenografa i dizajnera, sa kojim je stupila u brak 1925. godine, i sa kojim se preselila u Berlin. Od 1927. do 1930. u ovom gradu je pohađala časove kod Arnolda Šenberga i Franca Šrekera, da bi, po njihovoj preporuci, već 1930. otputovala u Prag na studije kompozicije kod Zdenjeka Nejdlija na Karlovom Univerzitetu, kao i kod Otakara Šina i Vitjeslava Novaka na praškom Konzervatorijumu, gde je uporedo radila i kao korepetitorka. Naredne, 1934. godine na Ukrajinskom otvorenom univerzitetu u Pragu odbranila je doktorsku disertaciju, u kojoj je proučavala ukrajinski folklor u ruskim operama, postavši ujedno i prva Ukrajinka poreklom iz Galicije koja je ovenčana titulom doktora muzikologije.

Po povratku iz Praga u Lavov 1935. godine, Stefanija Turkevič je na Konzervatorijumu radila kao profesorka teorije muzike, harmonije i klavira, a postala je i članica Udruženja ukrajinskih profesionalnih muzičara. Nakon nacističke okupacije zemlje, pedagošku aktivnost obavljala je u Državnoj muzičkoj školi, da bi u proleće 1944. napustila Lavov i odselila se u Beč, a potom u Italiju gde je stupila u brak sa Narcisom Lukianovičem, koji je radio kao lekar pod britanskom komandom, a bio je i plodan pesnik-amater. Po okončanju rata, sa suprugom se preselila u Englesku gde je nastavila svoju kompozitorsku aktivnost. Tokom pedesetih godina prošlog veka često je nastupala na koncertima, koje je i sama organizovala. Bila je aktivna i kao članica britanskog Udruženja žena-kompozitorki i muzičarki, koje je postojalo do 1972. godine. Preminula je 8. aprila 1977. godine u Kembridžu.

Iako je najveći deo života provela komponujući, veliki broj dela Stefanije Turkevič do danas nije izveden. U njenom opusu nalaze se tri simfonije, svita i fantazija za dvostruki orkestar, opera, nekoliko baleta, dečje opere, horska, klavirska i kamerna ostvarenja.

Urednica Irina Maksimović Šašić