Antologija srpske muzike

Baloković, hrvatski i jugoslovenski umetnik, rođen je u Zagrebu 1895. godine gde je završio i osnovno muzičko obrazovanje kod uglednog češkog pedagoga Vaclava Humla. Potom je pohađao studije na Bečkoj muzičkoj akademiji u klasi Otokara Ševčika. Posle građenja karijere u Evropi pre početka Prvog svetskog rata, u poratnom periodu se seli u Sjedinjene Američke Države gde stiče zavidnu reputaciju i nastupa sa vodećim svetskim orkestrima. Bio je upamćen kao dobročinitelj, koji je često pomagao narodu Jugoslavije, a kao prijatelj Nikole Tesle, na sahrani ovog naučnika svirao je Šubertovu Ave Mariju, a potom i pesmu Tamo daleko.

Josip Štolcer Slavenski je Zlatku Balokoviću posvetio svoju Slavensku sonatu opus 5 za violinu i klavir iz 1924. godine. U tom trenutku on je bio tek svršeni student Praškog konzervatorijuma u klasi Vitjeslava Novaka, koji je, te 1924. godine, dobio nameštenje pri Muzičkoj školi u Beogradu, gde će ostati da živi do kraja svog života 1955. godine, postajući u međuvremenu i profesor na Muzičkoj akademiji u našem glavnom gradu.

S obzirom da pripada samom početku samostalnog stvaralaštva Slavenskog posle svršenih studija, Slavenska sonata i njena posveta Balokoviću se može razumeti i kao neka vrsta ambiciozne asocijacije sa tada već vrlo priznatim i svetski poznatim umetnikom, ali s obzirom da je Baloković prihvatio ovu posvetu, ona se može razumeti i kao podrška mladom i talnetovanom muzičaru.

Koncert za violinu i orkestar iz 1927. godine je igrom slučaja premijerno izveden tek 1953. godine kada je zagubljena partitura pronađena. Naime, u godini nastanka Slavenski je svoje delo poslao na jedan konkurs, ali je žiri odbio delo, možda i zbog smelosti postupaka koje u njemu uočavamo poput politonalnosti, kvartnih harmonija i sličnog.

U trenutku kada je Narodna svita nastala, violinista Zlatko Baloković je bio važan činilac muzičkog života Njujorka i ugledni predstavnik jugoslovenske muzičke dijaspore u Sjedinjenim Američkim Državama. Ovo delo iz 1932. godine Slavenski je isprva napisao za violinu i klavir. Delo je bazirano na odlomcima muzike za film Fantom Durmitora, prvi zvučni film naše kinematografije u kojem se čuje naš jezik, a koji je snimljen u koprodukciji sa Nemačkom. Kako to kaže Milica Gajić, Narodnu svitu karakteriše „kaleidoskopsko nizanje sedam stavova folklorne građe po principu smene igranja i pevanja”.

Urednica Ksenija Stevanović