Operska sezona Euroradija 2022–2023 – Kristof Vilibald Gluk: Alkesta

Čućete snimak opere Alkesta Kristofa Vilibalda Gluka, koji je zabeležen pre nešto više od nedelju dana, 13. oktobra u Teatru Kostanci u Rimu. U naslovnoj numeri debituje mecosopran Marina Vioti, dobitnica Internacionalne operske nagrade za 2019. godinu. Ova umetnica, inače ćerka dirigenta Marčela Viotija, operi se okrenula tek poslednjih godina, pošto se jedno vreme bavila džezom, gospelom i hevi metalom. Što se postavke tiče, u Rimskoj operi prikazana je režija belgijskog koreografa Sidija Larbija Šerkauija, dobitnika dve nagrade Lorens Olivije i Evropskog pozorišnog priznanja. Šerkauijeva Aleksta je premijerno prikazana 2019. godine u Bavarskoj državnoj operi u Minhenu, a ovo je prvi put da se postavlja u Italiji. U pitanju je svedeno, estetizovano vizuelno rešenje opere bazirano na razrađenom plesačkom, ansamblu, koji duplira i pojačava, inače, brojne horske nastupe u Glukovoj operi. Pored Marine Vioti uloge tumače: Huan Fransisko Gatel – Admet, Patrik Rajter – Evander, Luka Titolo – Apolonov prvosveštenik, Pjetro di Bjanko – Apolon i Roberto Lorenci – Prorok. Horom i orkestrom Rimske opere diriguje Đanluka Kapuano.

Izvedena je pariska verzija Alkeste iz 1776. godine, koja se danas najčešće izvodi na operskim pozornicama, jer se smatra uspelijom i dovršenijom, od njene prethodnice – Alkeste na italijanskom jeziku. Libreto za ovu tragičnu operu u tri čina napisao je Fransoa-Luj Gan Leblan Di Rule na osnovu originalnog predloška Rainijerija da Kalcabiđija. Alkesta predstavlja – kako u svojoj prvoj verziji iz 1767, tako i u drugoj verziji iz 1776 – najradikalniji pomak u Glukovoj i Kalcabiđijevoj reformi opere serije. Karakter umetničkog manifesta ovom delu obezbeđuje i slavni predgovor štampan u izdanju partiture koji su Gluk i Kalcabiđi najverovatnije zajedno napisali. U njemu čitamo osnove njihove reforme: želja da se ukine primat pevača i njihovog virtuoziteta, produbljeniji odnos teksta i muzike, u kojem muzika zauzima podređenu ulogu, potraga za kontinuitetom radnje kroz napuštanje dihotomije rečitativ-arija koja je karakterisala klasičnu operu seriju, davanje aktivnije uloge orkestru, kao i horu koji poput antičkog uzora prati i komentariše postupke protagonista.

Treba napomenuti da razlike između prvobitne opere na italijanskom jeziku i one na francuskom, u trećem činu postaju toliko značajne, da se mora govoriti o dva separatna operska ostvarenja. Naime, za parisku publiku, Gluk je, uveo lik Herkula, koji postoji i u originalnoj Euripidovoj tragediji i to tek posle šestog izvođenja. Publika u francuskoj prestonici je teško prihvatala Glukovu verziju priče koju je smatrala teškom, mračnom, bez lakoće i bilo kakvog dramskog predaha. Herkul postaje homo ex machina, a njegova pojava pretvara mračnu atmosferu završnog segmenta opere u nešto lepršavije i veselije. Pored toga, Gluk i njegov francuski libretista Di Rule, u pariskoj verziji su samom odnosu među supružnicima dali liričniju i humaniju dimenziju.

Urednica Ksenija Stevanović