Muzika viva – Hidden Treasures Mixtape

U narednim emisijama predstavićemo projekat Hidden Treasures Mixtape Internacionalnog muzičkog saveta (IMC) i Rostruma kompozitora, posvećen otkrivanju dela kompozitorki različitih epoha i iz različitih zemalja. Kako bi se nadomestio izostanak Rostruma kompozitora u 2020. godini, koji je odložen zbog pandemijske situacije, Internacionalni muzički savet je oformio ovu kompilaciju, posvećenu otkrivanju ženskog stvaralaštva u polju savremene muzike.

Naime, kada su članovi saveta pregledali obimnu arhivu od 1955. godine kada je Rostrum kompozitora osnovan do danas, u kojoj je preko 600 kompozitora ušlo u kategorije selektovanih i preporučenih dela, primetili su da je među njima bilo samo četrdeset sedam žena. Što je još zanimljivije do 1990. na ovoj listi se nalaze samo četiri kompozitorke – među njima i naša Nataša Bogojević – dok pre 1977. godine nije bilo ni jedne prijavljene žene. U želji da se ispravi ovakva situacija, koja u mnogim zemljama i ne odgovara činjeničnom stanju, kompilacijski projekat Hidden Treasures Mixtape ukazuje na dela koja su stvorile kompozitorke u poslednjih šezdeset šest godina.

Luna Alkalaj je austrijska kompozitorka, inače rođena u Zagrebu 1928. godine u sefardskoj porodici, koja se preselila u Beč. Tamo je Luna Alkalaj studirala klavir i kompoziciju na Konzervatorijumu početkom pedesetih godina. Posle završenih studija predavala je klavir od 1963. do 1995. godine na Muzičkom univerzitetu u Beču. Od početaka bila je primećena u kompozitorskim krugovima, posebno posle pohađanja Letnjeg kursa u Darmštatu tokom 60-ih godina i poznanstva sa Brunom Madernom. Tako je razvila sopstvenu formu serijalizma, a od sedamdesetih godina je počela da se zanima i za multimedijalne projekte. Luna Alkalaj je umrla u Beču 2012. godine. U emisiji predstavljamo njeno delo Jedna Danteova strofa (Una strofa di Dante) iz 1967. godine koje je nastalo kao porudžbina Bruna Maderne.

Norveška autorka An-Mari Orbek je danas gotovo nepoznata u svojoj rodnoj zemlji iako je bila poštovana kao pijanistkinja i kompozitorka pedesetih godina XX veka. Ona je inače bila prva autorka simfonije u istoriji norveške muzike – 1954. godine njena Simfonija u De duru je premijerno izvedena u Bergenu. Rođena je u Oslu 1911. godine, a klavir je studirala u rodnom gradu i u Berlinu, a potom se usavršavala kao kompoziotorka radeći sa Gustavom Frederikom Laneom, Polom Heferom i Darijusom Mijoom. Njenu karijeru muzičarke i kompozitorke prekinuo je Drugi svetski rat, a u posleratnom periodu usavršavala se kod Nadie Bulanže u Parizu i Hansa Jelineka u Beču. An-Mari Orbek je umrla 1966. godine u Bergenu. U emisiji ćete čuti Pastoralu i alegro za flautu i orkestar ove autorke, pisane u pitkom neoklasičnom ključu, francuskog rafinmanma iz druge polovine 50-ih godine.

Barbara Buček je bila poljska kompozitorka, koja je živela između 1940. i 1993. godine. Za svog mentora je smatrala Boguslava Šefera, a tokom karijere bila je članica umetničkog kolektiva Grupa Krakowska i međunarodne asocijacije Frau und Musik. Buček se smatra jednom od najindividualnijih ličnosti poljske savremene muzike, koja je odstupala od normi i čija dela, nažalost većinom nisu do sada javno izvedena. Kruna ranog perioda njenog stvaralaštva je upravo delo Anekumena za 89 instrumenata. Potom se okrenula homogenijem i mikrotonalnom zvuku, a svi istraživači njenog opusa ukazuju na izuzetne tehničke zahteve njenih partitura, neuobičajenu senzibilinost u pogledu tonske boje i majstorsko oblikovanje kompleksnih tekstura kojima se divio između ostalih i Luiđi Nono.

Kompozicija Anekumena poseduje sedam delova u kojima Buček istražuje različite konstelacije fakture, tempa, dinamičkih modela, artikulacije i tembra. Iz današnje perspektive ovo delo se može sagledavati kao najbliže tendencijama "nove kompleksnosti", iako je ovaj pokret bio nepoznat u Poljskoj u trenutku kada je Buček stvarala. Delo je premijerno izvedeno u skraćenoj varijanti na festivalu Varšavsko proleće 1975. godine i posvećeno je Boguslavu Šeferu.

Hrvatska autorka Olja Jelaska rođena je 1967. u Splitu, završila je Muzičku akademiju u Zagrebu gde radi kao profesor od 2016. godine. Dobitnica je više važnih nacionalnih nagrada, a njena dela su izvođena širom sveta. Njena muzika evocira boje Mediterana, formalno je koherentna, poetična, rafinirana i tonalno usmerena. U emisiji predstavljamo njeno simfonijsko delo Modri val iz 2014. godine napisane u koloritnom, postimpresionističkom ključu.

Urednica Ksenija Stevanović