Majstori baroka – Nikola Porpora

Zbirka od dvanaest kanata opus 1, koje se danas smatraju Porporinim remek-delom, objavljena je u Londonu 1735. godine uz posvetu Frederiku Luisu, princu od Velsa koji je bio pokrovitelj Nobiliti opere, odnosno Opere plemića. Ova kuća je bila rival Hendlovoj Kraljevskoj muzičkoj akademiji, koja je uživala zaštitu kralja Džordža II i za nju je Porpora u periodu od 1733. do 1736. godine napisao više opera među kojima se izdvaja po uspehu Arijadna na Naksosu. U Operi plemića nastupao je kastrat Farineli – velika zveda i Porporin učenik, na čiju se preporuku kompozitor verovatno i uputio u Veliku Britaniju. Ipak, 1736, Porpora se vratio u Italiju, godinu dana pre nego što će oba rivalske operske kuće propasti zbog nedostataka interesovanja šire publike i izvora finasiranja.

Ova epizoda iz Porporinog života nam ukazuje na dve karaketristike njegovog stvaralaštva – opersku karijeru ispunjenu potragom za mecenama, velikim rivalima poput Vinčija, Hasea ili Hendla, porudžbinama i prestižnim pozicijama, odnosno na pedagošku aktivnost po kojoj će ostati upamćen i u narednim decenijama i vekovima. Naime, još od svojih muzičkih početaka, Nikola Porpora je za život zarađivao kao profesor pevanja, što privatno, što pri nekoliko uglednih muzičkih institucija u svom rodnom Napulju – konzervatorijumima San Onofrio i Santa Marija di Loreto – odnosno u Veneciji, gde je predavao u Ospedaleu dela Pijeta i u Ospedaletu. Pored Farinelija, njegov drugi slavni učenik je bio kastrat Kafareli. Osnovni princip Porporinog pedagoškog metoda bio je apsolutna tehnička kontrola glasa, posebno u pogledu pokretljivosti, dinamike i senčenja, kroz korišćenje redovnih i rigiroznih vežbi. Preko njegovog učenika Domenika Korija, kao i preko pratikuma solfeđa koji mu je pripisan i koji je objavljivan i u XIX veku, Porporinu metodologiju su koristile generacije pevača stvarajući živu pedagošku tradiciju poput one Listove u domenu pijanizma.

Kantate koje ćete čuti u emisiji nalaze se na pola puta, po vokalnim zahtevima, između intimne kamerne kantate i virtuoznog pisma napuljske opere. Iako su ornamentacija i pasaži prisutni, vokalna akrobatika nije u fokusu ovih dela. Napisane su na tekstove Pjetra Metastazija, za mecosopranski registar – za koji znamo da su ga koristili najpoznatiji kastrati tog doba – sa intervalskim skokovima koji ne prelaze oktavu. Fokus je pre svega na ritmičkoj pregnantnosti i kontroli daha koja omogućava pevaču da izvodi izdržane tonove, da gotovo neprimetno ulančava melodije i da svojim glasom stvara uzbudljive trilere i druge ukrase.

Urednica Ksenija Stevanović