Luiđi Bokerini u Španiji

Gudački kvartet bio je jedan od prvih žanrova u kojima se Bokerini okušao u Španiji, gradeći svoj renome kao kompozitor instrumentalne muzike. Njegovi gudački kvarteti opus 9 nastali su već 1770. godine, pre nego što je stupio u službu princa Luisa Antonija Hajmea, a štampani su dve godine kasnije u Parizu. Bokerini je kvartete posvetio „svoj gospodi - muzičkim amaterima Madrida", što ukazuje na to da je kao izvođače imao u vidu muzičke diletante iz redova španske aristokratije. U ovoj zbirci Bokerini i dalje eksperimentiše sa cikličnom strukturom gudačkog kvarteta: dok su dva kvarteta u zbirci koncipirana prema četvorostavačnom modelu koji će krajem XVIII veka postati kanonski, preostali su trostavačni, dva kvarteta otpočinju ekspresivnim laganim stavom, dok u preostala dva sonatni allegro započinje laganim uvodom.

Gaetano Bruneti je, kao i Bokerini, bio italijanski kompozitor koji radio u Madridu, pod zaštitom španske kraljevske porodice. Tek godinu dana mlađi od Bokerinija, Bruneti je u Španiju došao sa svojom porodicom, 1762. godine, a pet godina kasnije postao je violinista na dvoru Karlosa III. Njegove aktivnosti ubrzo su prevazišle dužnosti člana orkestra kraljevske kapele: držao je časove muzike i violine princu prestolonasledniku, komponovao za dvor i organizovao je dvorske muzičke svetkovine. Po dolasku svog učenika, Karlosa IV na presto, 1788. godine, Bruneti je rukovodio novoosnovanim kamernim ansamblom i bogatom muzičkom bibliotekom na dvoru u Madridu. Bio je čuven širom Španije, a niz svojih dela posvetio je i Bokerinijevom meceni, Don Luisu. Gudački kvartet bio je u centru muzičkih interesovanja princa prestolonaslednika, potonjeg Karlosa IV, koji je i sam učestvovao u izvedbama, izvodeći deonicu druge violine. Nakon šest ranih kvarteta bez broja opusa, Bruneti je 1774. godine komponovao prvu zaokruženu zbirku od šest četvorostavačnih gudačkih kvarteta, koju je objavio kao svoj opus 2. U vreme pisanja ovih dela bio upoznat sa ranim opusom Jozefa Hajdna, kao i sa delima Luiđija Bokerinija. Iako je reč o ranim delima, u njima je moguće pronaći sve osnovne odlike Brunetijevog idioma, pre svega melodijsku linija koja je minuciozno izvedena uz staranje o specifičnostima registra i tembra instrumenta kome je poverena. Po pravilu, Bruneti glasove u slogu gudačkog kvarteta koncipira nezavisno, ali je u opusu 2 deonica viole najčešće vezana za deonicu violončela. Brunetijeve partiture takođe odlikuje izuzetno detaljno ispisane oznake za dinamiku i karakter. U kvartetu u Es-duru, trećem u zbirci, ističe se lagani stav u kome virtuozni slog prve violine doprinosi ekspresivnosti muzičkog izraza bez da postane sam sebi cilj, a pažnju zavređuje i finalni stav u kome Bruneti daje instrukcije da se ostinato motiv u deonici prve violine svira sul ponticello, čime se stvara originalni tembr dela.

Autor Srđan Atanasovski
Urednica Sanja Kunjadić