Vek sovjetskog pijanizma – Lev Oborin i Jakov Zak

Jedno od prvih institucionalno organizovanih predstavljanja dostignuća sovjetske pijanističke škole na međunarodnoj sceni, dogodilo se 1927. godine kada je sa Moskovskog i Lenjingradskog konzervatorijuma delegirano troje učesnika za nadmetanje na prvom Konkursu Frederika Šopena u Varšavi. Ovo takmičenje bilo je za sovjetske pedagoge, ali i za samu državu, prilika da se na jednom istaknutom mestu pred internacionalnim auditorijumom, prikažu dometi naprednog sovjetskog pijanizma i time istakne ne samo umetničko, nego i simboličko preimućstvo učinaka socijalističkog kulturnog modela. Pored Jurija Brjuškova, kao mladi sovjetski pijanisti na Šopenovom konkursu učešće su uzeli još Dmitri Šostakovič i Lev Oborin (1907-1974) koji se odmah izdvojio od ostalih kandidata stekavši nepodeljenu podršku publike i naklonost žirija, da bi na kraju bio proglašen i za pobednika takmičenja. Ovaj veliki uspeh, bio je izuzetno značajan za Oborina koji je, tako, svega godinu dana nakon završetka studija u klasi Konstantina Igumnova, dobio priliku za uspešnu koncertu karijeru. Međutim, usled političkih zabrana koje su važile u domovini, osim pred poljskom i nemačkom publikom pred kojom je nastupio neposredno po okončanju Konkursa, Oborin je sve do 1945. godine koncertirao isključivo unutar Sovjetskog Saveza, započevši u to vreme i rad na Moskovskom konzeravorijumu. Tokom karijere, ovaj legendarni pijanista uporedo je razvijao karijeru solističkog i kamernog muzičara, spajajući ih sa pedagoškim pozivom, o čijem uspehu govori i znatan broj pijanista izašlih iz njegove klase, među kojima je danas napoznatije ime Vladimira Aškenazija. Raskošno nadahnut, pijanizam Leva Oborina je plenio poetičnošću koja ga je svrstavala u red velikih liričara sredine XX veka. Striktan prema stilskim zahtevima interpretiranog dela, Oborin je iskazao poseban odnos prema strukturi dela, deleći je na manje logičke segmente koje je prilikom izvođenja potcrtavao mikro-cezurama, vezujući trajanje daha za svaku muzičku misao ponaosob.

Šest godina mlađi od Oborina, Jakov Zak (1913-1976) je međunarodnu pažnju takođe stekao pobedom na Šopenovom konkursu, na njegovom trećem izdanju 1937. godine. Učenik Hajnriha Nojgauza na Moskovskom konzervatorijumu, i sam se od 1947. godine posvetio pedagogiji uz koju je uporedo razvijao koncertnu praksu širom Evrope, Južne i Severne Amerike. Po afinitetima, Jakov Zak je spadao u univerzalne pijanste, s podjednakim uspehom izvodeći dela Betovena, Šopena, Šumana, Lista, Rahmanjinova, Riharda Štrausa i svojih sovjetskih savremenika poput Prokofjeva i Šostakoviča, a u nevelikoj diskografiji, sačuvane su njegove interpretacije pojedinih dela ovih kompozitora. Izraženog temperamenta, Jakov Zak je oštrim ritmičkim crtežom kroz klavir progovarao ozbiljnim jezikom oslobođenim lirskih zanosa, otkrivajući se kao možda jedan od najmodernijih pijanista svog vremena.

Autor ciklusa: Stefan Cvetković