Godišnjice - Majer i opera njegovog doba

U prvoj emisiji, slušaćete odlomke iz opera Simona Majera i njegovih savremenika Nikola Antonija Cingarelija i Markoša Antonija Portugala. 

Majer se istakao kao vodeći inovator u žanru italijanske ozbiljne opere u prvoj deceniji XIX veka, kada je ovaj žanr bio u krizi, predstavljajući time značajnu sponu između, s jedne strane, stvaralaštva Čimarozine i Paizijelove generacije i belkanto opera Rosinija, Belinija i Donicetija, s druge strane. Prve značajne uspehe Majer je ostvario 1796. godine, kada su u  Veneciji izvedene dve njegove opere, dramma per musica Lodoiska i dramma giocoso, Budala ima na stotine, čime je odmah zavredio epitet vodećeg kompozitora italijanske opere.

Nakon što je početak svoje operske karijere čvrsto vezao za venecijansku opersku scenu, Majer je na prelazu u XIX vek počeo da dobija značajne porudžbine i iz drugih italijanskih centara, poput Parme i Vičence. Kao posebno značajna pokazala se saradnja  sa Milanskom Skalom, gde je Majer debitovao 1799. godine obnovom opere Lodoiska. Do kraja svoje karijere na ovoj sceni postaviće čak trinaest opera: osam ozbiljnih, dve komične, i tri u mešovitim žanrovima. Među njima izdvojićemo operu Alonso i Kora koja je premijerno izvedena u Skali 1803. godine, za koju je libreto priredio Pjetro Antonio Bernardoni na osnovu pripovesti o španskom osvajanju imperije Inka iz pera francuskog prosvetitelja Žan-Fransoa Marmontela.

Godine 1801. Majerova opera Đinevra od Škotske, pisana na libreto Gaetana Rosija prema Ariostovom spevu Besni Orlando, otvorila je Teatro Nuovo u Trstu, a na premijeri su pevali i čuveni kastrat Luiđi Markezi i tenor Đakomo Davide. Naslovljena kao 'ozbiljna i herojska drama', opera prati ljubav škotske princeze Đinevre i italijanskog viteza Ariodantea koju će pokušati da osujeti ljubomorni dvorjanin Polineso, optužujući Đinevru da je kriva za navodnu Ariodanteovu pogibiju. Đinevra od Škotske se ubraja u najuspelije Majerove rane opere, u kojima je kompozitor pokazao visoku umešnost u građenju asimetričnih lirskih numera iz više odseka koje su prožete scenskom dinamikom. Pored toga, u unapređivanju strukture italijanske ozbiljne opere Majeru pripada posebna zasluga jer je počeo da primenjuje kompleksna finala činova, delimično se ugledajući na tadašnju komičnu operu.

Polovinom poslednje decenije XVIII veka, kada je Majer predstavio svoja prva operska ostvarenja, među najaktivnijim kompozitorima na polju opere serije bio je jedanaest godina stariji Nikolo Cingareli. Cingareli je u svojim operama predano tragao za jednostavnošću i prirodnom melodioznošću, dovodeći ovaj koncept katkad do ivica banalnosti i emfatično dočaravajući patos i sentimentalnost. Želja za što dramatičnijim tretmanom muzike dovela je do primene  novih i kompleksnih muzičko-scenskih formalnih rešenja. Među njegovim najuspešnijim operama je Ines de Kastro, premijerno izvedena u Milanu 1798. godine, u kojoj se opisuje sudbina tajne supruge portugalskog prestolonaslednika čiji je život ugrožen usled političkih intriga i ljubomore.

Portugalski kompozitor Markoš Portugal stekao je veliku popularnost na italijanskim operskim scenama između 1793. i 1800. godine, kada je širom Italije, a posebno u Firenci i Veneciji, postavio čak 23 opere različitih žanrova. Njegov talenat je posebno dolazio do izražaja u saradnji sa istaknutom sopranistkinjom Anđelikom Katalani, koja je ostala upamćena po svom glasu izuzetnog opsega, savršenoj tehničkoj kontroli i dobroj glumi. Jedna od Portugalovih najpopularnijih numera, arija naslovne junakinje iz opere serije Semiramidina smrt, koja je premijerno izvedena u Lisabonu 1801. godine, pisana je upravo za Katalanijevu.

Autor ciklusa: Srđan Atanasovski