Bauk direktne demokratije od antike do našeg vremena

Najnoviji talas studentskih protesta u Srbiji izazvao je velike glavobolje državnim strukturama i oduševljenje opozicije, ali je filozofima i politikolozima dao izvanrednu priliku da u praksi vide interakciju između predstavničke demokratije (koja nominalno stoji u temelju našeg društvenog poretka) i neposredne demokratije studentskih i školskih plenuma. Tradicionalna teorija obično govori o direktnoj demokratiji kao sistemu koje poseduje sve mane, a nijednu od vrlina demokratskog ustrojstva političkog života još od antičkih vremena naovamo. Sa druge strane – a naizgled uprkos teoriji koja insistira na povodljivosti „čistih“ demokratskih pokreta – studentski plenumi pokazali su otpornost prema ustaljenim oblicima političke manipulacije na koje rutinski nasedaju institucije predstavničke demokratije poput partija, medija i javnih ustanova.

Pritom treba napomenuti da je „plenumaška“ direktna demokratija, koja u modernom društvu uglavnom opstaje unutar manjih zajednica, a pre svega profesionalnih organizacija, zapravo jedina istinska demokratija – ono što su pod tim pojmom podrazumevali antički mislioci i nad čime su se zgražavali različiti vlastodršci unutar različitih političkih sistema tokom skoro dva milenijuma. U kontekstu globalne plime disfunkcionalnosti demokratskih sistema i istovremenog neslućenog prodora komunikacionih tehnologija u svakodnevni život, mnogima neposredna demokratija deluje kao „dašak svežeg vazduha“ i način da se ne samo reše postojeći strukturni problemi, nego i da se izbegne trend globalne autoritarizacije vlasti koji prevazilazi okvire pojedinačnih kultura i političkih ustrojstava.

O tome šta je direktna demokratija i zašto je toliko zavodljiva, kako se pokazala u antici, a kako u moderno vreme, da li je otpornija ili ranjivija pred modernim oblicima manipulacije, i u kojoj meri (i na kojim poljima političke borbe) može biti korektiv političkim procesima u modernom društvu, razgovaraćemo sa filozofom i politikologom Đorđem Vukadinovićem.

Autor „Gozbe“: Nikola Tanasić