Smrt intelektualca i kako je preživeti

Pojam „intelektualca“ dobija zapaženo mesto u javnom diskursu evropskih zemalja krajem XIX veka i praktično odmah nakon svoje pojave dolazi pod podozrenje. Različita društva sa različitim ideologijama i različitim socijalnim sistemima prepoznaju „intelektualce“, odnosno „inteligenciju“, kao problem – u pitanju je socijalna kasta sa rastućim uticajem na javnost koja nastaje kao prirodna posledica sve dostupnijeg javnog obrazovanja, ali čija je lojalnost prema vlastitom društvu večito pod znakom pitanja. Dok su u zapadnim zemljama „intelektualce“ izjednačavali sa subverzivnim, socijalističkim elementima, u Istočnom bloku se naglašavala „poštena“ i „radnička inteligencija“ naspram univerzitetski obrazovane elite, koja je smatrana reakcionarnom i buržujskom.
Uprkos sveprisutnom preziru i podsmehu, pojam „intelektualca“ opstaje već duže od veka, označavajući krajnje neobičnu društvenu pojavu – grupu ljudi bez realnih poluga moći u društvu (novca, položaja, političkih veza) koja ostvaruje disproporcionalno veliki uticaj na društvene tokove u poređenju sa svojim položajem u socijalnoj hijerarhiji, a sve to zahvaljujući isključivo svom obrazovanju.
U vreme degradacije obrazovnih sistema u velikom delu razvijenog sveta, u vreme naglašenog antiintelektualizma u javnom diskursu, ali i u vreme nezapamćene politizacije, ideologizacije i profanizacije obrazovanja, „inteligencija“ i „intelektualna elita“ istovremeno se manifestuju kao arhaični i prevaziđeni pojmovi, ali i kao neophodnost za izlazak iz nečega što se već uveliko prepoznaje kao civilizacijski ćorsokak.
Zašto su intelektualci prezreni i ko ih je doveo na zao glas, ko je kriv za galopirajući antiintelektualizam moderne kulture i ima li „inteligencija“ još uvek šta da ponudi, što srpskom, a što globalnom društvu, pitaćemo filozofa, predsednika Srpskog filozofskog društva, a odnedavno i predsednika Kruševačke književno-filozofske škole, dr Slobodana Kanjevca.
Autor emisije: Nikola Tanasić